مطالعه علم‌سنجي توليدات علمي حوزه اخلاق ديجيتال در پايگاه اسكوپوس

هدف: با توجه به اهميت مسائل اخلاقي در فضاي مجازي، پژوهش حاضر به بررسي توليدات علمي در حوزه اخلاق ديجيتال و مفاهيم مرتبط، بر پايه شاخص هاي علم ‌سنجي در پايگاه اسكوپوس پرداخته است.روش‌ پژوهش: پژوهش از نوع كاربردي است و از رويكرد علم ‌سنجي براي تحليل يافته ها بهره برده است. جامعه مورد مطالعه را 755 مقاله پژوهشي و مروري نمايه شده در پايگاه اسكوپوس با موضوع اخلاق ديجيتال تشكيل مي دهد. در مرحله اول، به منظور ساخت مجموعه داده‌ از انتشارات علمي در حوزه اخلاق ديجيتال، مقالات پژوهشي و مروري نمايه شده از پايگاه اسكوپوس استخراج و در ادامه تحليل يافته ها به روش توصيفي انجام و نقشه علمي با كمك نرم افزار VOSviewer ترسيم شد.يافته‌ها: يافته هاي پژوهش نشان داد اولين مقاله در اين حوزه به سال1981 برمي ‌گردد و تا پايان سال 2023 تعداد 755 مقاله در حوزه اخلاق ديجيتال و مفاهيم مرتبط در پايگاه اسكوپوس نمايه شده است. اين مقالات در 160 عنوان نشريه منتشر شده و فعال ترين نويسنده در اين حوزه لوسيانو فلوريدي با 29 مقاله است. همچنين، پر استناد ترين مقاله نيز به همين فرد در سال 2018 اختصاص دارد. كشور آمريكا و دانشگاه آكسفورد فعال ترين كشور و سازمان در انتشار مقالات حوزه اخلاق ديجيتال هستند. در اين ميان تنها 16 مقاله به نويسندگان ايراني تعلق دارد. نقشه علمي به دست آمده حاكي از آن است كه مقالات اين حوزه در پايگاه اسكوپوس مشتمل بر 10 خوشه و 635 پيوند است كه شامل اخلاق اطلاعات، اخلاق ديجيتال و حريم خصوصي، اخلاق، هوش مصنوعي و اخلاق فناوري، اخلاق كامپيوتري، اخلاق سايبري، الگوريتم ها در سيستم هاي اطلاعاتي، فناوري اطلاعات و اخلاق كاربردي هستند.نتيجه‌گيري: آنچه كه امروزه بيش از پيش در فضاي مجازي مورد توجه قرار گرفته موضوع اخلاق است. تحليل يافته ‌ها نشان داد كه تأكيد در پژوهش‌هاي علمي حوزه اخلاق ديجيتال همچون سرقت ادبي، اخلاق پژوهش، حمله سايبري، حقوق دارايي فكري به سمت اخلاق در مسائل حوزه فناوري و كامپيوتري مثل فناوري ديجيتال، اخلاق مجازي، حاكميت داده ها، فناوري ‌هاي نوظهور، هوش مصنوعي، اخلاق فناوري، حفاظت داده ها و يادگيري ماشيني در حال تغيير است.