شماره ركورد :
1398874
عنوان مقاله :
بررسي تطبيقي نسخه‌شناسي ويژگي‌هاي مصاحف قرآني مكتب هرات در دوره‌هاي تيموري و صفوي
پديد آورندگان :
فريدوني ، حسن علي سازمان كتابخانه ها، موزه ها و مركز اسناد آستان قدس رضوي , باب الحوايجي ، فهيمه دانشگاه آزاد اسلامي واحد علوم و تحقيقات - گروه علوم ارتباطات و دانش شناسي , عظيمي ، حبيب الله دانشگاه آزاد اسلامي واحد تهران شمال - گروه علم اطلاعات و دانش شناسي , اباذري ، زهرا دانشگاه آزاد اسلامي واحد تهران شمال - گروه علم اطلاعات و دانش شناسي
از صفحه :
187
تا صفحه :
204
كليدواژه :
مصاحف قرآني , نسخه شناسي , مكتب هرات , دوره صفوي , دوره تيموري
چكيده فارسي :
هدف: اين پژوهش به بررسي تطبيقي ويژگي هاي مصاحف قرآني مكتب هرات در دوره هاي تيموري و صفوي پرداخته است. روش پژوهش: اين پژوهش از نظر هدف توسعه اي و به روش توصيفي و تحليلي با نمونه‌ گيري هدفمند از ميان 21000 مصحف گنجينه قرآني كتابخانه آستان قدس رضوي كه جامعه آماري اين پژوهش است، انجام گرفته است. با توجه به عدم دسترسي به اصل منابع، ابزار گردآوري اطلاعات، فهرست‌ هاي كتابخانه و چك‌ ليست اطلاعات به دست آمده از جامع هدف است كه بر اساس تجزيه و تحليل اطلاعات نسخه‌شناسي مصاحف مرجع و نفيس اين دوره انجام گرفته است.يافته‌ هاي پژوهش: بر اساس ويژگي ترقيمه كاتب و اطلاعات نسخه شناسي فهرست كتابخانه از دوره تيموري جزوه قرآني 416 و مصحف شماره 153 و از دوره صفوي مصاحف شماره: 281، 206 و 210 از مكتب هرات به عنوان مصاحف مرجع و نفيس شناسايي شد تا اطلاعات نسخه شناسي آن‌ها به صورت تطبيقي مورد تحليل قرار گيرد. در نهايت مشخص شد كه از ميان تمام ويژگي‌ ها و اركان علم نسخه شناسي، چهار ويژگي تزئينات لوح فاتحه‌الكتاب، خط سرسوره ها، تزئينات همراه متن قرآن و تركيب‌بندي نقوش از مهمترين ويژگي هايي است كه مي‌ تواند در بررسي تطبيقي مصاحف قرآني اين مكتب هنري در دوره‌ هاي مورد پژوهش به كار گرفته شوند.نتيجه‌ گيري: با مطالعه يافته هاي پژوهش مشخص شد كه مي توان بر اساس اركان نسخه شناسي به شناسايي مصاحف مكتب هرات پرداخت. نتايج اين پژوهش مشخص كرد كه 1) طرح لوح فاتحه‌الكتاب، در دوره تيموري لوح فضاي بيشتري براي كتابت متن قرآن دارد و داراي يك حاشيه پهن لاجوردي بوده و سر سوره به خط كوفي تزئيني كتابت شده است. اين لوح در دوره صفوي با دو ستون در دو طرف متن فضاي كمتري براي كتابت وجود داشته، حاشيه لوح دو قسمتي پهن با زمينه لاجوردي و باريك با زمينه سياه رنگ است و يك نيم‌ ترنج بر روي حاشيه ترسيم شده و سر سوره به خط رفاع است 2) تزئينات همراه متن قرآن، نشان خمس و عشر در دوره تيموري به ترتيب به شكل بادامي و دايره است، در حالي كه در دوره صفوي به شكل دايره است. 3) تركيب بندي نقوش، در دوره تيموري، تسلط با نقوش اسليمي و بند رومي است اما در دوره صفوي، بندهاي ختايي الوان محور نقوش ترسيم شده است.
عنوان نشريه :
كتابداري و اطلاع رساني
عنوان نشريه :
كتابداري و اطلاع رساني
لينک به اين مدرک :
بازگشت