شبيه سازي و پيش بيني امواج گرمايي آيندۀ ايران بر پايۀ مدل هاي گردش عمومي جو

در قرن بيست ويكم، تغيير اقليم به خصوص تغيير در مقادير حدي عناصر اقليمي به عنوان يك تهديد بزرگ براي جوامع بشري و محيط طبيعي مطرح است. هدف اصلي پژوهش حاضر، شبيه سازي و پيش بيني امواج گرمايي ايران بر پايه مدل هاي گردش عمومي است. براي شناسايي امواج گرمايي، از «شاخص روزانۀ بزرگي موج گرما» (HWMId) بر پايۀ دماهاي حداكثر روزانۀ 44 ايستگاه سينوپتيك كشور در يك دورۀ 31 ساله (1985 تا 2015) استفاده شده است. همچنين براي پيش بيني امواج گرمايي آيندۀ كشور با اين شاخص بين سال هاي 2015 تا 2045، داده هاي مدل CanESM2 تحت سناريوي RCP4.5 توسط مدل SDSM ريزمقياس نمايي شده است. نتايج تحقيق نشان داد كه در مجموع، انطباق مناسبي بين نقشه هاي ديدباني و شبيه سازي شده وجود دارد. ميانگين فراواني امواج پيش بيني شدۀ سالانه در مناطق مختلف كشور بين 2 تا 12 رخداد است كه هستۀ بيشينۀ آنها بر روي ايستگاه هاي شيراز، شهركرد و اميديه قرار مي گيرد. بيشترين و بزرگ ترين امواج گرمايي در آينده ابتدا براي فصل تابستان و سپس با فاصله براي فصول زمستان و بهار پيش بيني مي شود. الگوهاي متفاوتي از توزيع مكاني امواج گرمايي پيش بيني شده در ايران مشاهده مي شود. در فصول بهار و تابستان، و همچنين در مقياس سالانه، بيشينة «بزرگي» و «تعداد» امواج گرمايي شبيه سازي شده، بر روي جنوب غرب و نيمۀ غربي ايران و ايستگاه گرگان متمركز است. در فصل پاييز مركز بيشينه بر روي مناطق داخلي ايران قرار مي گيرد و به صورت يك بيضي از شمال غرب تا جنوب شرق كشور كشيده مي شود. از نظر ارتباط با عوامل جغرافيايي، در فصل تابستان با حركت به عرض هاي جغرافيايي بالاتر و در فصل بهار با حركت به سمت شرق كشور، شاهد كاهش معني دار امواج گرمايي هستيم. تعداد و بزرگي امواج گرمايي كشور در مقياس هاي سالانه و فصلي تا سال 2045 افزايش مي يابد كه بيشترين نرخ افزايشي متعلق به فصل تابستان است. بيشترين تعداد امواج گرمايي براي سال 2043 با 10/5 واقعه پيش بيني شده است.