ويژگي‌هاي زمين شيميايي دايك‌هاي اسيدي تا حدواسط دربوم‌هاي گرانيتي و فليشي جنوب زاهدان، جنوب شرق ايران

در بوم‌هاي گرانيتي و فليشي واقع در جنوب زاهدان، دايك‌هاي آذرين با تركيب اسيدي تا حدواسط برونزد دارند كه از نظر تقسيم هاي زمين شناسي ايران وابسته به پهنه‌ي زمين درز سيستان هستند. اين دايك‌ها داراي روندهاي مختلف به ويژه روند غالب شمال غرب - جنوب شرق با طول چند كيلومتر و پهناي متوسط حدود پنج متر هستند. آنها اغلب چين خورده بوده و با سنگ هاي ميزبان داراي مرز نمايان هستند و به مقدار كم و متفاوت سنگ هاي ميزبان به ويژه مجموعه‌هاي فليشي ائوسن را هورنفلسي كرده اند. گستره تركيب سنگي آنها ديوريتي تا گرانوديوريتي و معادل‌هاي خروجي اين سنگ هاست و بيشتر از كاني‌هاي اصلي پلاژيوكلاز، بيوتيت، هورنبلند و مقادير متفاوتي از كوارتز تشكيل شده‌اند. بافت‌هاي پورفيري تا ريزدانه اي شاخص‌ترين بافت‌هاي موجود در آنها هستند. داده‌هاي زمين شيميايي اين دايك‌ها آشكار نمود كه آنها ماهيت آهكي قليايي، آهكي قليايي پتاسيم بالا دارند و متاآلومين تا پرآلومين هستند. آنها از عناصر Rb,Sr,Ba وZr  غني شده اند، در حالي كه از عناصر Ni,Co و V تهي شدگي نسبت به مرجع كندريت نشان مي دهند. در نمودارهاي بهنجارشده نسبت به كندريت و گوشته‌ي اوّليه، همه دايك‌‌ها از عناصرخاكي نادر سبك (LREE) نسبت به عناصر خاكي نادر سنگين (HREE) غني شدگي نشان مي‌دهند. نسبت Eu/Eu* از 0.99 تا 1.2 در آنها تغيير مي كند. نمودارهاي زمين ساختي ماگمايي و سنگ زايي، وابستگي اين دايك‌ها را به پهنه‌هاي فرورانشي و كششي پس از برخورد نشان مي دهند. آنها داراي خاستگاه آمفيبوليتي و از نظر زمين شيميايي و محيط تشكيل شبيه توده‌هاي گرانيتوئيدي زاهدان هستند. از اين رو، به نظر مي‌رسد كه مانند گرانيت زاهدان، ماگماي تشكيل دهنده‌ي اين دايك‌ها نيز ازگوه گوشته‌اي بالاي صفحه فرورو اقيانوس نئوتتيس به زير صفحه ايران مركزي پس از برخورد يا كمي پس از برخورد بوجودآمده است.