تبيين مؤلفه‌هاي معرفت‌شناختي و غيرمعرفت‌شناختي ايمان در انديشۀ مسيحي

مفهوم «ايمان» يكي از مفاهيم اساسي در فلسفه دين به شمار مي‌رود كه شالودۀ بسياري از مسائل جديد در معرفت‌شناسي ديني معاصر را تشكيل مي‌دهد. گره‌گشايي از مسائلي چون رابطۀ ايمان و عقلانيت مبتني بر فهم ايمان و تبيين مقومات ماهوي آن است. چه در متون ديني و چه در آثار فلسفي، ايمان گستره‌اي از معاني مختلف از معرفت تا احساس و از اعتقاد تا اعتماد را در برمي‌گيرد، از اين رو ماهيتي غامض و چالش‌برانگيز دارد. اين ابهام در چيستي ايمان به مسائل ثانوي فلسفي نيز سرايت كرده است. لذا برخي پرسش‌ها در باب معقوليت ايمان همچنان در هاله‌اي از ابهام مانده‌اند. اين ضرورت بازنگري در ماهيت ايمان و پيرايش نظريه‌هاي فلسفي و ديني را آشكار مي‌كند. نوشتار حاضر با رويكرد تحليلي-انتقادي بر آن است تا با تبيين ايمان بر اساس مؤلفه‌هاي معرفت‌شناختي و غيرمعرفت‌شناختي نشان دهد ايمان ماهيتي چندگانه دارد. ناديده انگاشتن هر يك از اين مؤلفه‌ها دريافتِ ناقص و ناكافي از معناي ايمان به دنبال دارد. بر اساس رهاورد پژوهش حاضر، ايمان حقيقتي است برساخته از معرفت و اعتقاد، برخاسته از تصديق و اعتماد، آميخته با احساس و عمل كه ماهيتي مستقل دارد و نمي‌توان آن را به هيچ يك از مؤلفه‌هاي مذكور به تنهايي تحويل برد. تحويل‌نگري در ماهيت ايمان موجب دامن زدن به چالش ايمان و عقلانيت مي‌شود. در تعيين هستۀ اصلي ايمان نيز اگر مؤلفه‌هاي معرفتي زيربناي مؤلفه‌هاي ديگر واقع شوند، به نحوي كه مؤلفه‌هاي غيرمعرفت‌شناختي بر آن استوار گردند، مواجهۀ درستي ميان ايمان و عقلانيت برقرار مي‌شود.