تحليل اثر اقتصاد سياسي بر پويش شهرنشيني در بازه زماني 1300 تا 1357

فرآيند رشد و توسعه‌ شهرنشيني در دهه‌هاي گذشته به‌شدت متأثر از رويكرد اقتصاد سياسي بوده است؛ به‌ويژه پويشي است كه از خارج تحميل‌شده و محصول روابط نابرابر اقتصادي و اجتماعي با كشورهاي توسعه‌يافته به همراه كاتاليزور تصميمات فردي است. پژوهش حاضر از لحاظِ هدف كاربردي و از منظر روش توصيفي تحليلي است و با هدف بررسي تأثير اقتصاد سياسي بر پويش شهرنشيني در فاصله زماني 1300 تا 1357 پرداخته‌شده است. براي تبيين مدل تحقيق پنج دسته عوامل سياسي، اقتصادي، نهادي، اجتماعي و كالبدي در نظر گرفته شدند. در اين مطالعه با استفاده از مدل‌هاي اقتصادسنجي فضايي با سه نوع داده مقطعي، سري زماني و تلفيقي اقدام به بررسي داده‌ها شد. با توجه به عدم دسترسي به اطلاعات كافي، در خصوص شاخص‌هاي موردمطالعه، ابتدا شهرهاي مراكز استان و سپس شهرهاي ناحيه‌اي درجه ۲ و درجه ۳ مورد ارزيابي قرار گرفتند؛ در اين مطالعه با استفاده از داده‌هاي شهرهاي كشور مدل رشد جمعيت با استفاده از مدل خطاي فضايي مورد تحليل قرار گرفت. به دليل وجود ناهمساني واريانس در اين مدل از برآوردگر KP –HET استفاده‌شده است. نتايج تحقيق نشان مي‌دهد از بين متغيرهاي اقتصادي؛ شاخص فقر، نرخ بيكاري، تخصص گرايي و از بين متغيرهاي اجتماعي ميزان مهاجرت، نرخ باروري عمومي و جمعيت فعال به‌عنوان مهم‌ترين عوامل مؤثر بر رشد جمعيت شهرها ارزيابي‌شده است و شاخص كالبديِ شبكه راه‌ها اثرگذاري مثبتي را نشان نداده است.