واكاوي مفهوم صلح بين جوامع سياسي در مكتب سياسي هرات

مكتب سياسي هرات كه به پيروي از انديشه‌هاي اسلامي- عرفاني مولانا عبدالرحمان جامي و شبكه‌اي از دانشمندان دوران تيموري شكل گرفته است، بر عدل، صلح، زبان فارسي، مدارا و تساهل، آموزه‌هاي ايران باستان و آموزه‌هاي تركي- مغولي تأكيد دارد. اميرعلي شيرنوايي، وزير دربار تيموريان و مولانا حسين واعظ كاشفي دو تن از شاگردان جامي در بارور شدن مكتب سياسي هرات، نقش ارزنده‌اي را ايفا كرده‌اند. آموزه‌هاي جامي از طريق اين دو، وارد جوامع سياسي آن دوره شده و از طريق دربار در زمينه‌ي اجتماعي و فرهنگي عملاً جريان يافته است. صلح يكي از كليدي‌ترين مفاهيمي است كه با مفاهيم ديگري چون مصلحت، مصالحه، مدارا و تساهل همپوشاني داشته و در نظريه و عمل مكتب سياسي هرات تبلور يافته است، طوري‌كه عصر تيموريان يكي از ادوار صلح‌آميز تاريخ منطقه به‌شمار مي‌رود. اين مقاله با چارچوب مفهومي مكتب سازه انگاري و روش‌شناسي هرمنوتيك كوئنتين اسكينر در صدد پاسخ به پرسش جايگاه صلح بين جوامع در انديشه‌ي سياسي مكتب هرات است. به نظر مي‌رسد كه حضور مولانا جامي رهبر فرقه‌ي نقشبنديه كه به صلح مدارا مشهور است؛ به‌عنوان مشاور بزرگ فرهنگي دربار، يكي از دلايل اصلي فضاي صلح‌آميز دوره‌ي تيموريان است. جامي با ايجاد شبكه‌اي از انديشمندان عرفاني‌مشرب، در درون و بيرون از حاكميت تيموري، صلح را به عنوان وضعيت اصلي آن دوره مطرح كرده بود.