هژموني مزدايي؛ تطبيق نظام هژمونيك با امپراتوري هخامنشي

امپراتوري جهاني هخامنشي ايران در نظام بين‌الملل دوران باستان به‌عنوان يك قدرت هژموني شناخته مي‌شود. اين دولت داراي مختصات هژموني به معناي كلاسيك و مدرن بود كه بيش از هر چيز نظام شاهنشاهي يك قدرت هژموني را ايجاب مي‌كرد. اين هژموني مزدايي بر اساس انديشه‌هاي سياسي ايرانشهري و نظم ايراني شكل مي‌گرفت كه در استراتژي سياست خارجي و داخلي هخامنشيان نمود مي‌يافت. سوال اصلي اين است؛ انديشه‌ سياسي ايرانشهري عصر هخامنشي بر اساس مفهوم هژموني و نظام هژمونيك در ايجاد يك نظم نوين جهاني ايرانشهري در عرصه بين‌المللي چگونه شكل گرفت؟ نتايج نشان مي‌دهد كه ايران هخامنشي به‌عنوان يك قدرت هژمون در سطح سيستم سه‌گانه دنياي باستان، سه سيستم منطقه‌اي مهم جهان باستان يعني سيستم شبه‌قاره هند و جنوب آسيا، سيستم خاورميانه و خاور نزديك و بخش اعظم سيستم مديترانه را كنترل مي‌كرد. اين دولت علاوه بر اقدامات نظامي و اقتصادي مشروع براي حفظ هژموني خود بر سيستم‌هاي بين‌المللي، از تكنيك‌هاي كنترل مراكز قدرت ازجمله تكنيك توازن قوا براي كنترل قدرت‌هاي منطقه‌اي گريز از مركز استفاده مي‌كرد. همچنين، زيربنا و نقطه كانوني هژموني ايران بر اساس عدالت و ايدئولوژي خاص حكومت شاهنشاهي است. در اين دوران بر اساس نظم زميني و كيهاني سيستم شاهنشاهي، هژموني فرهنگي، نظامي، اقتصادي و سياسي ايرانشهري شكل گرفت و با يك اقتصاد پويا و پيشرفته بر مبناي قدرت اقتصادي و تجاري يك نظام پولي قدرتمند و واحد در جهان باستان ايجاد كرد. روش انجام اين مقاله، روش تطبيقي است.