تحول استراتژي دفاعي و سياست امنيتي ژاپن (2021-2023)

بروز تحولات بنيادين در ژئوپليتيك شرق آسيا به‌همراه تغيير در معادلات قدرت منطقه‌اي و بين‌المللي، ژاپن را وادار به بازنگري در تعهد خود به صلح‌طلبي مدون در قانون اساسي كرده است. در اين چارچوب، تحول در راهبرد امنيتي و دفاعي اين كشور در دورۀ فوميو كيشيدا (معروف به دكترين كيشيدا) نسبت به دورۀ شينزو آبه، محسوس‌تر شده است. پژوهش حاضر درصدد پاسخ‌گويي به اين پرسش است كه «چه مؤلفه‌هايي بر تحول راهبرد امنيتي و دفاعي ژاپن در دوران كيشيدا و ارائۀ دكترين وي تأثيرگذار بوده است؟» استدلال اصلي مقاله اين است كه «تحول در راهبرد دفاعي‌ـ‌امنيتي ژاپن، پاسخي به تغييرات ساختاري بين‌المللي و منطقه‌اي ناشي از ظهور چين به‌عنوان بازيگر چالشگر نظام و نااطميناني از تعهدات ايالات‌متحده در حمايت همه‌جانبه از آن درصورت بروز جنگ و تنش‌هاي حاد ژئوپليتيكي است». يافته‌هاي پژوهش با تكيه بر نظريۀ نوواقع‌گرايي نشان مي‌دهد كه پويايي‌هاي ساختاري بين‌المللي و منطقه‌اي برآمده از تلاقي گذار جهاني و منطقه‌اي ميان چين و امريكا، افزايش فشار آمريكا بر ژاپن به‌منظور افزايش نقش امنيتي و دفاعي گسترده‌تر، افزايش رقابت تسليحاتي در شرق آسيا، دلالت‌هاي بين‌المللي ناشي از حملۀ روسيه به اوكراين و افزايش تحركات نظامي روسيه در شمال ژاپن در كنار عوامل پايدار افزايش تهديدهاي هسته‌اي و موشكي كره شمالي بر تحول راهبرد دفاعي و امنيتي ژاپن تأثيرگذار بوده‌اند. براين‌اساس، دكترين كيشيدا با تأكيد بر ضرورت ايفاي نقش پوياتر در سياست جهاني و منطقه‌اي و افزايش توانمندي‌هاي دفاعي‌ـ‌نظامي، حاكي از چرخش ژاپن از راهبرد پيشين مصون‌سازي به‌سوي رفتار توازن قواي فعال است.