تأملي در مؤلفه‌هاي رفتاري مديران مدارس در تشكيل اجتماع يادگيري حرفه‌اي معلمان (مرور نظام‌مند)

هدف: اجتماع يادگيري حرفه‌اي بيانگر يك تلاش جمعي براي بهبود يادگيري دانش‌آموزان، تقويت و پايدارسازي يادگيري تمام كاركنان مدرسه، ايجاد دانش از طريق تحقيق و جستجو، تحليل و استفاده از داده‌ها براي بهبود مستمر است. بنابراين تشكيل و توسعه آن در مدرسه به‌عنوان يكي از وظايف مديران شناخته مي‌شود. اين اجتماعات خود به خود اتّفاق نمي‌افتند؛ بلكه بايد مديريت و هدايت شود و مورد حمايت واقع شوند. مديران مدارس در تشكيل و تحقق اجتماعات يادگيري حرفه‌اي معلمان نقش كليدي دارند و با توجه به آنچه به آن توجه مي‌كنند، آنچه انجام مي‌دهند و آنچه پاداش مي‌دهند، جهت و انتظارات را براي يادگيري در مدرسه تعيين كنند. به دليل اثربخشي اين اجتماعات در تقويت يادگيري دانش‌آموزان، رشد حرفه‌اي معلمان، بهبود فرايندهاي آموزشي كلاسي و ارتقاي بهره‌وري و كارايي مدرسه، بررسي چگونگي نقش مديران در تشكيل و توسعه اجتماعات يادگيري حرفه‌اي معلمان داراي اهميت نظري و كاربردي است. از اين رو پژوهش حاضر با هدف شناسايي رفتارهاي مديران مدارس در تشكيل اجتماع يادگيري حرفه‌اي معلمان انجام شده است.مواد و روش‌ها: اين پژوهش با استفاده از روش كيفي به صورت مرور كيفي نظام‌مند انجام شده است. در اين روش سعي شده است با تجزيه و تحليل شواهد ارائه شده توسط مطالعات تجربي پيشين، دركي جامع و به‌روز از نقش مديران مدارس و رفتارهاي آن‌ها در تشكيل اجتماع يادگيري حرفه‌اي معلمان ايجاد شود. اين پژوهش مطابق با گام‌هاي ارايه شده توسط رايت و همكاران (2007) انجام شده است. پس از تدوين پروتكل پژوهش، پژوهش‌هاي مرتبط با جستجوي كليدواژه‌هاي مشخص شده به صورت نظام‌مند از ميان 9 مجله پيشرو بين‌المللي در مديريت آموزشي شناسايي و استخراج گرديد. پس از غربال‌گري مقالات شناسايي شده منطبق بر معيارهاي ورود و خروج، در مجموع 35 مقاله مرتبط با اهداف و پرسش‌هاي پژوهش انتخاب شدند. داده‌هاي پژوهش با ابزار چك ليست گردآوري و طبقه‌بندي و به صورت دستي توسط پژوهشگر تجزيه و تحليل شدند. سنتز داده‌ها در سه سطح كدگذاري؛ باز، محوري و انتخابي صورت گرفته است. به‌منظور مقبوليت و اعتباريابي پژوهش از خودبازبيني محقق، بازبيني همكاران و كنترل مشاركت‌كنندگان از طريق مكاتبه الكترونيكي با نويسندگان برخي از مقالات مشمول استفاده شده است.بحث و نتيجه‌گيري: مطابق با يافته‌هاي پژوهش، 31 كد باز (نشانگر) در كد انتخابي رفتارهاي مديران مدارس در تشكيل اجتماع يادگيري حرفه‌اي معلمان شناسايي گرديد. اين كدهاي باز در قالب 6 مؤلفه محوري دسته‌بندي شدند. نتايج اين پژوهش نشان مي‌دهد حمايتگري (با 8 نشانگر)، انسجام‌بخشي (با 4 نشانگر)، مشاركت‌جويي (با 5 نشانگر)، ايجاد شبكه‌هاي توانمندساز (با 5 نشانگر)، يادگيري‌محوري (با 5 نشانگر) و پايش مستمر (با 4 نشانگر) براي تشكيل و توسعه اجتماع يادگيري حرفه‌اي معلمان به‌عنوان مؤلفه‌هاي رفتاري مديران مدارس در تشكيل و توسعه اجتماع يادگيري حرفه‌اي معلمان هستند. نتايج اين پژوهش نشان مي‌دهد مديران با پشتيباني از معلمان و حمايت كردن از اجتماعات يادگيري، ايجاد هماهنگي، همسويي و انسجام در مدرسه، جلب مشاركت و همكاري همه ذي‌نفعان در مدرسه، ايجاد شبكه‌هاي درون و برون مدرسه‌اي توسعه حرفه‌اي در مدرسه و توانمندسازي معلمان مدرسه به صورت شبكه‌اي، محور قرار دادن يادگيري دانش‌آموزان و رشد حرفه‌اي معلمان در مدرسه به‌عنوان مركز ثقل تمام فعاليت‌ها و برنامه‌هاي مدرسه و هم‌چنين نظارت و پايش مستمر فرايندها و نتايج و ارزيابي آن‌ها همراه با ارائه بازخورهاي لازم، در تشكيل و تحقق اجتماعات يادگيري ايفاي نقش مي‌كنند.