عنوان مقاله :
تحليل رزم ابزارهاي حماسي فارسي براساس نظريۀ بيان شفاهي (مطالعه موردي: هفتلشكر (طومار جامع نقالان)، طومار نقالي شاهنامه، شاهنامه، شهريارنامه)
پديد آورندگان :
براتي ، عليرضا دانشگاه فردوسي مشهد
كليدواژه :
بيان شفاهي , رزمابزار , گزاره قالبي حماسي , هفت لشكر (طومار جامع نقالان) , طومار نقالي شاهنامه , شاهنامه , شهريارنامه.
چكيده فارسي :
اين مقاله براساس دستاورهاي نظريه بيان شفاهي درپي معرفي يكي از ويژگيهاي سنت شفاهي در حماسه فارسي است. لذا بر روي رزمابزارها تمركز كرده و براي مطالعه، استخراج انواع و ميزان بسامد آن، طومار هفتلشكر و طومار نقالي شاهنامه را به عنوان نمونههايي از حماسه شفاهي و شاهنامه و شهريارنامه را به عنوان نمونههايي از حماسه منظوم، برگزيده است و در روند اين پژوهش علت برجستگي و شهرت رزمابزارهاي حماسي را بهدليل انتساب به شاهان و پهلوانان، كشور/ شهر، حيوانات توتمي و نيز اغراق در وزن و قدرت، كاويده است. شاعران حماسهسرا/نقالان، اين رزمابزارهاي ويژه را در شكل و ساخت «گزارههاي قالبي»، در اين مقاله براساس دستاورهاي نظريه بيان شفاهي درپي معرفي يكي از ويژگيهاي سنت شفاهي در حماسه فارسي است. لذا بر روي رزمابزارها تمركز كرده و براي مطالعه، استخراج انواع و ميزان بسامد آن، طومار هفتلشكر و طومار نقالي شاهنامه را به عنوان نمونههايي از حماسه شفاهي و شاهنامه و شهريارنامه را به عنوان نمونههايي از حماسه منظوم، برگزيده است و در روند اين پژوهش علت برجستگي و شهرت رزمابزارهاي حماسي را بهدليل انتساب به شاهان و پهلوانان، كشور/ شهر، حيوانات توتمي و نيز اغراق در وزن و قدرت، كاويده است. شاعران حماسهسرا/نقالان، اين رزمابزارهاي ويژه را در شكل و ساخت «گزارههاي قالبي»، در گنجينه ذهن خويش داشته و در مرحلۀ سرايش حماسه، بهطور طبيعي و ناخودآگاه وارد آن كردهاند. مهمترين دستاورد اين پژوهش در كنار معرفي رزمابزارها بهعنوان يك «گزارۀ قالبي حماسي»، اين است كه اختلاف در بسامد و تنوع رزمابزارها ميان متون منظوم حماسي و طومارهاي نقالي و نيز كاربرد رزمابزارها در متون پيش و همزمان با شاهنامه مانند يادگار زريران، اشعار رودكي، فرخي سيستاني و ... نشاندهنده آن است كه اولاً «گزارههاي قالبي رزمابزار حماسي» ميراثي از سنت شفاهي حماسه فارسي است و شاعران حماسهسرا / نقالان حتي فردوسي در ابداع آنها هيچ نقشي ندارند. ديگر آنكه طومارهاي نقالي صرفاً از متون حماسي منظوم متأثر نبوده، بلكه روايتهاي شفاهي نيز در شكلگيري آن نقش داشته است.
عنوان نشريه :
فرهنگ و ادبيات عامه
عنوان نشريه :
فرهنگ و ادبيات عامه