تعيين كننده‌هاي استفاده از گياهان دارويي در بيماران مبتلا به ديابت نوع دو براساس تئوري رفتار برنامه‌ريزي شده (TPB)

مقدمه: علي‌رغم افزايش استفادۀ بيماران ديابتي از داروهاي مكمل، تخمين روشني از مصرف داروهاي مكمل و گياهي توسط اين بيماران در ايران وجود ندارد. اين مطالعه با هدف تعيين كننده‌هاي استفاده از گياهان دارويي در بيماران مبتلا به ديابت نوع دو براساس تئوري رفتار برنامه‌ريزي شده انجام شد. روش‌ها: يك مطالعۀ توصيفي تحليلي بر روي 633 بيمار مبتلا به ديابت نوع دو مراجعه‌كننده به مركز تحقيقات ديابت نوع دو شهر يزد انجام شد. براي جمع‌آوري داده‌ها از پرسشنامۀ مبتني بر نظريۀ رفتار برنامه‌ريزي‌شده استفاده شد. اين ابزار علاوه بر اطلاعات دموگرافيك و مرتبط با بيماري، شامل سؤالاتي در مورد استفاده از داروهاي گياهي مورد استفاده بود. براي تجزيه‌و‌تحليل داده‌ها از آمار توصيفي، كاي دو، آزمون دقيق فيشر، همبستگي پيرسون و رگرسيون خطي استفاده شد. يافته‌ها: رايج‌ترين گياه مصرفي دارچين (34.7%) بود. اكثر بيماران از گياهان به‌صورت روزانه (56.9%) استفاده مي‌كردند. استفاده از داروهاي گياهي با نگرش (r= 0.48, p 0.001)، هنجار ذهني (r= 0.39, p 0.001)، كنترل رفتار درك شده (r= 0.38, p 0.001)، و قصد (r= 0.4, p 0.001) ارتباط معني‌داري نشان داد. سازه‌هاي تئوري رفتار برنامه‌ريزي شده 73 درصد تمايل به استفاده از داروهاي گياهي را پيش‌بيني كردند. و سازۀ هنجار انتزاعي بيشترين قدرت پيشگويي كننده‌اي قصد به مصرف گياهان دارويي ( 0.49, p 0.001=ß) را داشت. نتيجه‌گيري: هنجار انتزاعي بيشترين پيشگويي كنندۀ تمايل به استفاده از گياهان دارويي در بيماران مبتلا به ديابت نوع دو بود. لذا توجه به عقايد، رسوم و فرهنگ محيط اطراف جامعه در خودمديريتي صحيح كنترل بيماري و مصرف داروهاي تأثيرگذار در كنترل بسيار مهم است.