اثر برگ درخت كنار هندي (Ziziphus mauritiana) بر هماتولوژي و فراسنجه‌هاي بيوشيميايي خون بزغاله‌هاي پرواري عدني

سابقه و هدف: برگ درخت كنار با توجه به داشتن مقادير قابل ‌توجه پروتئين خام و انرژي خام، به‌عنوان جـايگزين بخشـي از علوفه جيره دام‌هاي سبك به‌ويژه در شرايط محدوديت مواد خوراكي‌، معرفي شده است. تحقيق حاضر به‌منظور بررسي تأثير تغذيه برگ درخت كنار هندي (Ziziphus mauritiana) بر عملكرد پروار، هماتولوژي و فراسنجه‌هاي بيوشيميايي خون بزغاله‌هاي نر پرواري عدني انجام شد.مواد و روش‌ها: در اين مطالعه، از تعداد 16 رأس بزغاله نر عدني با ميانگين سني 11 ±180 روز و ميانگين وزني 1.32±17.28 كيلوگرم در قالب يك طرح كاملاً تصادفي با استفاده از دو تيمار و هشت تكرار، استفاده شد. در ابتدا بر اساس روش تصادفي منظم، از برگ درختان كنار نمونه‌برداري شد. به‌منظور مخلوط كردن برگ‌هاي كنار با ساير اجزاء جيره، برگ‌ها پس از خشك ‌شدن در آفتاب، به قطعات كوچك (دو تا سه سانتي‌متر) خرد شدند. جيره‌هاي آزمايشي شامل: 1) جيره پايه فاقد برگ درخت كنار (جيره شاهد)، 2) جيره پايه به همراه 20 درصد برگ درخت كنار (بر اساس درصد ماده خشك جيره) بود. در جيره آزمايشي، برگ درخت كنار، جايگزين20 درصد يونجه در جيره شاهد شد. به‌منظور سازگاري دام‌ها، يك دوره 15 روزه در نظر گرفته شد. بزغاله‌ها در جايگاه‌هاي انفرادي نگهداري و به مدت 75 روز با جيره‌هاي آزمايشي تغذيه شدند. در طول آزمايش، خوراك مصرفي در دو نوبت در حد اشتها و آب به‌صورت آزاد در اختيار دام‌ها قرار مي‌گرفت. وزن‌كشي بزغاله‌ها به‌صورت هفتگي و قبل از خوراك صبح انجام مي‌شد و مقدار خوراك داده‌شده و باقي‌مانده، به‌صورت روزانه توزين مي‌‌شد. در پايان آزمايش، وزن نهايي، افزايش وزن روزانه و ضريب تبديل غذايي تعيين شد. در روزهاي صفر، 35 و 75 آزمايش خون‌گيري از سياهرگ گردني بزغاله‌ها انجام شد و فراسنجه‌هاي خوني شامل گلبول‌هاي قرمز خون، گلبول‌هاي سفيد خون، درصد گلبول‌هاي قرمز خون، ميانگين حجم گلبول‌هاي قرمز خون، ميانگين هموگلوبين در گلبول‌هاي قرمز خون، ميانگين غلظت هموگلوبين گلبول‌هاي قرمز، هموگلوبين، پلاكت، پروتئين كل، آلبومين، گلوبولين، كلسترول، ليپوپروتئين با چگالي بالا، ليپوپروتئين با چگالي پائين، اوره، گلوكز، كلسيم و فسفر تعيين شدند.يافته‌ها: بررسي عملكرد پروار، اثر معني‌داري را بين وزن نهايي، افزايش وزن روزانه، خوراك مصرفي و ضريب تبديل غذايي تيمارهاي آزمايشي نشان نداد (0.05 P). نتايج بررسي ميزان فراسنجه‌هاي ‌خوني، تغييرات معني‌داري را در ميانگين غلظت گلبول‌هاي سفيد، حجم متوسط گلبول‌هاي قرمز خون و پلاكت در روز 35 و نيز ميانگين غلظت گلبول‌هاي سفيد و پلاكت در روز 75 آزمايش نشان داد (0.05 P). همچنين اثر متقابل سطح تغذيه برگ درخت كنار و زمان خون‌گيري بر فراسنجه‌هاي‌ خوني بزغاله‌هاي پرواري عدني، تنها بر ميانگين غلظت گلبول‌هاي سفيد اثر معني‌داري داشت (0.05 P). بررسي ميزان فراسنجه‌هاي بيوشيميايي خون نشان داد كه تغذيه برگ درخت كنار، تنها باعث تغييرات معني‌داري بين ميانگين كلسيم در روز 35 و ميانگين ميزان پروتئين در روز 75 آزمايش مي‏شود (0.05P). اثر متقابل سطح تغذيه برگ درخت كنار و زمان خون‌گيري بر فراسنجه‌هاي بيوشيميايي خون بزغاله‌ها نيز تنها بر ميانگين ميزان پروتئين تيمارها اثر معني‌داري داشت (0.05 P). نتيجه‌گيري: به‌طور كلي، نتايج اين تحقيق نشان داد كه از برگ درخت كنار هندي مي‌توان تا 20 درصد علوفه مصرفي در جيره بزغاله‌هاي پرواري عدني بدون اثر منفي بر شاخص‌هاي رشد، هماتولوژي و فراسنجه‌هاي بيوشيميايي خون استفاده كرد.