نقش زنان روستايي در پايداري بوم‌نظام‌هاي كشاورزي ايران

زنان به دليل نقش هاي گوناگون خود در خانه و مزرعه همواره تأثير قابل توجهي بر رفاه و پايداري خانوارهاي روستايي دارند. بااين‌وجود، ارزش فعاليت هاي آنان اغلب دست كم گرفته مي شود كه اين موضوع بسياري از برنامه هاي توسعه را با ناكامي مواجه نموده است. با هدف تعيين ميزان مشاركت زنان در كشاورزي و تأثير آنان بر پايداري اگرواكوسيستم هاي ايران، پژوهش حاضر در تمامي استان هاي كشور به اجرا درآمد. داده هاي مورد نياز به‌وسيله پرسشنامه از 930 خانوار كشاورز گردآوري شدند. روايي و پايايي پرسشنامه به ترتيب توسط متخصصان و آزمون آلفاي كرونباخ تأييد شد و تجزيه و تحليل داده ها نيز از طريق آزمون فريدمن، آزمون تي نمونه هاي مستقل و ضريب همبستگي تائو بي كندال صورت پذيرفت. براساس يافته ها، مشاركت اكثريت زنان در سامانه هاي كشاورزي بازاربنيان (مردم‌محور) كمتر از حد متوسط بود. از سوي ديگر، نتايج نشان دادند كه با وجود محدوديت هاي متفاوت، 44.1 درصد از زنان داراي باغچه هاي خانگي بودند. ارزيابي پايداري نيز آشكار ساخت كه در كل اگر چه خانوارهاي كشاورز سطح مطلوبي از پايداري را تجربه نكردند، امّا زنان با توليد محصولات كشاورزي گوناگون در باغچه هاي خانگي خويش به طور معناداري (0.01 p) پايداري خانوارهايشان را بهبود بخشيدند. زنان همچنين با مشاركت در توليد محصولات كشاورزي بازاربنيان (مردم‌محور) به ارتقاي پايداري خانوارهاي خود ياري رساندند. البته آنان با مشاركت در اين سامانه ها به اندازه زماني كه در باغچه هاي خانگي شان فعاليت داشتند، موفق به بهبود پايداري نشدند. بدين ترتيب، پژوهش حاضر پيشنهاد مي كند كه كارشناسان و سياست گذاران با نگاهي جنسيت محور به مسائل بخش كشاورزي بپردازند. زيرا به حاشيه راندن زنان از اين بخش به مفهوم تبديل آنان از عناصر فعال اقتصادي به مصرف كنندگاني با سبك زندگي متفاوت مي باشد كه اين تغيير بي ترديد اقتصاد محلي و ملي را با دشواري هاي فراواني مواجه مي سازد و پيامدهاي هنگفتي را به همراه خواهد داشت.