آسيب شناسي طرح هادي به منزله مهم‌ترين ابزار مديريت توسعه روستايي در ايران (مطالعه موردي: شهرستان مشهد)

طرح‌ هادي به‌منزله طرح جامع توسعه و مهم‌ترين ابزار مديريت توسعه روستايي ايران طي حدود چهار دهه اخير با رويكرد محدوديت تحولات كالبدي در توسعه روستاها، بر تهيه و اجراي پروژه هايي تاكيد دارد كه همگي درپي توسعه روستايي هستند. پژوهش حاضر به آسيب هاي طرح هادي روستايي به تفكيك چهار مرحله مقدماتي، تهيه، تصويب و اجرا مي پردازد. روش پژوهش از جنبه هدف، كاربردي و از نظر ماهيت توصيفي تحليلي است. در اين مطالعه تعداد 30 پرسشنامه در مرحله مقدماتي به كمك مشاوران طرح هادي، تعداد 48 پرسشنامه در مرحله تهيه و تصويب به كمك مشاوران و خبرگان روستايي و تعداد 159 پرسشنامه در مرحله اجرا به كمك مردم و خبرگان روستايي تكميل و در مجموع تعداد 285 پرسشنامه تكميل گرديد. به منظور شناسايي آسيب‌هاي مرحله اجراي طرح هادي 6 روستا در شهرستان مشهد كه از اجراي طرح هادي آنها حداقل 10 سال گذشته؛ به طور تصادفي انتخاب شد. در آسيب‌شناسي مرحله مقدماتي طرح هادي، 18 آسيب شناسايي شده ذيل دو آسيب «رويكردهاي نظري» با ميانگين 3.83 و «روش‌شناسي» با ميانگين 3.8 قرار گرفت. همچنين تحليل عاملي اكتشافي 27 آسيب شناسايي شده مرحله تهيه طرح را ذيل 9 آسيب با 71.2 درصد واريانس قرار داد. مهمترين آسيب اين مرحله «عدم توجه به نيازهاي واقعي روستاييان» با 19.63 درصد واريانس است. در مرحله تصويب طرح، 26 آسيب شناسايي شده به ذيل 9 عامل با 68.36 درصد واريانس قرار گرفت. مهمترين آسيب اين مرحله «كمرنگ بودن نقش دهيار و شوراي روستا در جلسه تصويب» با 15.9 درصد واريانس است. در مرحله اجرا 23 آسيب ذيل 8 عامل با 63.4 درصد واريانس قرار گرفت. مهمترين آسيب‌هاي مرحله اجراي طرح هادي «اجراي غيراصولي و ناقص و نيمه تمام رها شدن طرح» با 17.5 درصد واريانس است. بديهي است رفع چالش‌هاي شناسايي ‌شده به مديران سطوح بالاتر اين امكان را مي‌دهد كه با شناسايي نقاط ضعف و رفع آنها، به تدوين و برنامه ريزي طرحي موثر و سودمند دست يابد.