بررسي اشعار طبي نسخه اول «مثنوي صدريه» علي‌اكبر همداني

زمينه بايد بپذيريم كه بخش بزرگي از گنجينه‌هاي (ادبي) ما آرياييان، از دوران پيشين به جا مانده است. ما نه‌تنها موظفيم اين آثار باستاني را ارج نهيم، بلكه بايد آن‌ها را عميقاً بكاويم و زواياي نهفته را جهت ايجاد انگيزه و هويت‌بخشي به پژوهشگران كشور روشن كنيم.هدف مطالعه حاضر با هدف بررسي اشعار طبي نسخه خطي «‌مثنوي صدريه» علي‌اكبر همداني انجام شد.روش‌ها اين مطالعه به روش كتابخانه‌اي، با كليد‌واژه‌هاي سابقه پزشكي ايران، اشعار صدريه و پزشكي و پزشكي ايران قديم، در پايگاه‌هاي اطلاعاتي گوگل‌اسكالر، نورمگز، مگيران، پايگاه مركز اطلاعات علمي جهاد دانشگاهي، نور، گيسوم و ويراساينس جمع‌آوري شد. از بين مقاله‌هاي يافت‌شده 52 مقاله انتخاب و بررسي شدند. سپس اشعار طبي نسخه خطي «مثنوي صدريه» علي‌اكبرهمداني ـ كه در اشعار خود به موارد طبي و موارد مشابهي كه صدريه هم مانند حكماي قديم به آن اشاره كرده است ـ شرح داده شده است. يافته‌ها با‌توجه‌به بررسي اشعار مثنوي صدريه، از ۲۷۶۶ بيت، حدود 79 بيت در‌مورد طب و پزشكي بوده است. وي در اين اشعار به مطالب طبي، به‌ويژه آناتومي بدن انسان و كاركرد اعضا اشاره دارد. كاركرد اعضاي بدن، مانند چشم، مژه، دندان، حلق و بيني، دماغ (به معني مغز) حنجره، قواي پنجگانه، سپرزوشش و غيره پرداخته است.نتيجه‌گيري نسخه خطي مثنوي صدريه علي‌اكبر همداني به سبب داشتن وي‍‍ژگي‌هاي استثنايي در علوم مختلف، با ساختاري منظوم و با محتوا و محوريت اشعاري عارفانه، تاريخي و سراينده‌اي مسلط بر علوم‌پزشكي، توانسته بازتاب مطلوبي را از پيوند درون‌مايه‌هاي تاريخي، ديني و علمي (طب) عصرخود (مشروطه) عرضه كند.