باز خواني يك بناي يادماني؛ كاخ خورشيد در كلات

كلات يا كلات نادري منطقه اي در شمال شرقي استان خراسان رضوي است كه به دليل وجود حصاري از كوهها به عنوان يك قلعه طبيعي شناخته مي شود. اين محدوده  در گذشته به دليل برخورداري از حصاري طبيعي و دست ساز انساني،  از نظر دفاعي و نظامي اهميت داشت. كلات در دوره نادرشاه افشار مورد توجه ويژه قرار گرفت  و بناهايي به دستور وي در آن بر پا شد كه از ميان آنها مي توان به عمارت معروف به « كاخ خورشيد» اشاره نمود. اين بنا شاخص ترين اثر برجامانده از دوره افشاريه در ايران مي باشد . عمارت خورشيد به لحاظ حجم ونماي بيروني و نيز ابهام در عملكردش، همواره مورد توجه پژوهشگران بوده است. هدف اين پژوهش بررسي عملكرد وخصوصيات اصلي اين بنا و تعيين جايگاه آن از نظر تاريخ معماري ايران است. يافته هاي پژوهش نشان مي دهد طراحي عمارت خورشيد  تلفيقي از  عناصر معماري ايراني و هندي مي باشد كه به شيوه ايي ماهرانه در هم آميخته شده اند، و از اين نظر توانسته پيوندي ميان سنت هاي معماري ايراني با معماري گوركانيان هند بوجود آورد. بعلاوه اين مطالعات  نشان مي دهد كه عملكرد اين بنا نه آرامگاه و نه كاخ بوده، بلكه بنايي يادماني با كاركرد تشريفاتي بود كه به دستور نادر ساخته شده تا يادآور نام و سلطنت وي باشد.