«تاريخ‌‏گذاري حديث مبني‌بر ديدگاه بومي‏سازي حسن حنفي»: پيشنهادي در عرصه تفاسير روايي

تاريخ‏گذاري روايت يكي از روش‏هاي نوين حديث‏شناسي است كه برمبناي آن علاوه‌‌بر تعيين تقريبي پيدايش روايات، مي‏توان سير ظهور و دلايل بروز و تفكر برهه‏اي از تاريخ جوامع مسلمان را شناسايي نمود. تحليل اسناد روايات با ترسيم بصري «شبكه‌هاي عنكبوتي اِسناد» و با شناسايي «حلقه‏هاي مشترك» اصلي و فرعي از يك طرف و تحليل «متن» و نيز تحليل توأمان «اسناد و متن» از طرف ديگر، ظهور تفكرات بسياري در جهت نظريه‏پردازي عقايد، فقه، ترويج اخلاق و سبك زندگي مؤمنانه را نشان مي‏دهد كه در طول تاريخ اسلام منجربه پيدايش روايات بسياري گرديده است كه گاه به وثاقت و گاه به ضعف ظهور نموده و به تفاسير روايي قرآن نيز راه يافته‏اند. حسن حنفي پژوهشگر معاصر مصري معتقد است اسلام نيازمند دركي همسو با آزادي و پيشرفت بشر است و درك متون ديني علاوه‌بر روش‏هاي مرسوم سنّتي نيازمند ابزارهاي نويني است تا در پيوند با علوم كلاسيك، كارآمدي متون مسلمانان را در جهان معاصر معنا بخشد. براساس اين نگرش در عرصه علوم دين و روايت پژوهشگران ديني مي‏توانند با بهره‏گيري از روش‏هاي نوين تحقيق، با نقد متن و سند، تاريخ‏گذاري روايات را با روش سنّتي عالمان مسلمان درآميخته و با بومي‏سازي مكانيسم‏هاي علمي، بين آن علوم و علوم سنّتي اسلامي، پيوند برقرار نمايند. در اين مقاله برآنيم تا از رهيافت چنين نگرشي، در يك مطالعه موردي، با تحليل اسناد و متن‏ روايت «المرأة عورة» كه در تفاسير روايي قرآن مورد استناد قرار گرفته و با مراجعه به كتب رجالي عالمان مسلمان، زمان، مكان، پديدآورندگان و سير تطوّرات اين روايت را در طول زمان ارزيابي كنيم، تاريخ ظهور اين روايت را بازشناسي كرده و استفاده از اين روش‏شناسي را جهت كاربرد معتبرتر در تفاسير روايي بومي‏سازي نماييم.