تحليل محتواي گزاره‌هاي عدم تكليف در «حديث رفع» جهت استنباط اصول تربيتي

خداوند، پيامبرش را به شريعت و ديني كه مستقيم و آسان است مبعوث نموده و دايره احكام و تكاليف را به امر حلال و حرام خلاصه ننموده است. بر اساس اين الگوي تساهل و تسامح كه در شريعت حكم‌فرماست، موضوعات نُه‌گانه در حديث رفع كه مسئوليت و تكليف آن از افراد برداشته شده، مورد تحليل قرار گرفت. اين موارد كه با نگاه تساهل و تسامح و با در نظر گرفتن شرايط مخاطب وضع گرديده است مي‌تواند الگويي جهت استنباط اصول تربيتي مرتبط با رويكرد سهل‌گيرانه در تربيت باشد. به همين منظور، براي دست‌يابي به يافته‌هاي پژوهش از روش تحليل محتواي كيفي به شيوه‎‌ي استقرايي استفاده شد. موارد نُه‌گانه حديث رفع در قالب هفت دسته تقسيم‌بندي شد و از هر دسته دو اصل تربيتي استخراج گرديد كه جمعاً چهارده اصل تربيت تساهلي مورد استنباط قرار گرفت كه شامل موارد زير مي‌باشد: اصول ناديده انگاري و خطاپوشي از بحث خطا، اصول عذرپذيري و يادآوري از بحث فراموشي، اصول بخشش و رفع موانع از بحث آنچه تحت اجبار انجام دهند، اصول پيشگيري و آموزش بعد از خطا از بحث آنچه نمي‌دانند، اصول توانمندسازي و تسهيل تكليف از بحث آنچه از توانشان بيرون است، اصول چاره‌انديشي و ايمن‌سازي از بحث آنچه بدان ناچار شوند، اصول تعويق تنبيه، تنبه (اعطاي بينش) از بحث آنچه از حسادت و فال بد زدن و تفكر وسوسه‌آميز در آفرينش كنند البته تا زماني كه بر زبان نياورند.