بررسي تغييرات زماني سطح درياچۀ مهارلو با استفاده از تصويرهاي ماهواره و عامل ‌هاي مؤثر بر آن

مقدمه و هدف درياچه مهارلو در استان فارس يكي از درياچه‌هاي آب شور ايران است كه در فاصله 10 كيلومتري جنوب ‌شرقي شيراز است و از ديدگاه اقتصادي، اجتماعي و زيست‌ محيطي براي اين منطقه اهميت زيادي دارد. از اين ‌رو، بررسي روند تغييرات سطح اين درياچه در دوره زماني بلندمدت به‌منظور تصميم گيري هاي صحيح به‌وسيله مديران اهميت ويژه اي دارد؛ بر اين اساس در اين پژوهش تغييرات زماني سطح آب درياچه مهارلو بررسي شد.مواد و روش ها منطقه پژوهش‌ شده آبخيز مهارلو بود. با استفاده از داده هاي ماهواره لندست در طول دوره آماري 2020-1986 مساحت درياچه در هر تصوير تعيين شد. سپس، روند تغييرات سطح درياچه در اين دوره با استفاده از آزمون من كندال بررسي‌شد. افزون بر اين، عامل‌هاي مؤثر بر تغييرات سطح درياچه همچون تغييرات بارندگي، آب‌دهي ورودي به درياچه، تراز سطح آب زيرزميني، جمعيت و مساحت پوشش گياهي آبخيز در اين دوره آماري ارزيابي شد.نتايج و بحثنتايج اين پژوهش نشان داد كه روند تغييرات مساحت درياچه مهارلو در دوره مطالعه‌شده معني‌دار و كاهشي (km2/year 3) بود. نقطه تغيير ‌زماني، ماه سپتامبر 2007 بود و از اين تاريخ به بعد كاهش شديدي در سطح درياچه رخ داد. همچنين، نتايج بررسي تغييرات بارش نشان داد كه روند اندازه‌ي بارش منفي و بي‌معني بود؛ هر چند كه روند تغييرات آب‌دهي ورودي به درياچه و تبخير، منفي و معني‌دار بود. روند تغييرات جمعيت و پوشش گياهي افزايشي و معني‌دار بود. همچنين، نتايج اين پژوهش نشان داد كه روند تغييرات سطح تراز آب زيرزميني در اين محدوده منفي و معني‌دار بود.نتيجه گيري و پيشنهادهانتايج اين پژوهش نشان داد كه روند تغييرات سطح درياچه مهارلو به‌شدت كاهشي بود. بررسي عامل‌هاي تأثيرگذار روي سطح درياچه نيز نشان داد هيچ‌گونه روند معني‌داري در اندازه‌ بارش در آبخيز به‌عنوان يكي از تأمين‌كننده‌هاي اصلي آب ورودي به درياچه، رخ نداده است. هرچند روند تغييرات بارش معني‌دار نبود و روند تبخير هم كاهشي بود، اما روند جمعيت و پوشش گياهي در آبخيز افزايشي بود كه ناگزير نياز به تأمين آب بيشتر در اين محدوده است. اين موضوع منجر به افزايش بي‌رويه برداشت از منابع آب زيرزميني و جريان‌هاي سطحي شده است. به اين دليل، روند سطح تراز آب زيرزميني و آب‌دهي ورودي به درياچه، كاهشي و معني‌دار بود. افزون بر اين، اثر متقابل اين عامل‌ها منجر به روند منفي تغييرات سطح درياچه شد. بنابراين، با توجه به اهميت درياچه مهارلو در آبخيز و به‌منظور جلوگيري از كاهش سطح درياچه، مديران بايد توجه زيادي به اجراي برنامه‌ريزي‌هاي پايداري سرزمين داشته باشند.