خصوصيات مورفوفيزيولوژيكي و اسانس مرزه بختياري (Saturjea bachtiarica) تحت تأثير محرك‌هاي رشدي و دوره‌هاي مختلف آبياري

تحقيق حاضر در قالب طرح بلوك‌هاي كاملاً تصادفي با سه تكرار به صورت كرت‌هاي يكبار خرد شده در جهت ارزيابي محرك‌هاي رشدي آلي و الكلي بر برخي صفات مورفوفيزيولوژيكي، اسانس و تركيبات اسانس مرزه بختياري انجام گرديد. تيمارهاي دوره آبياري (3، 6 و 9 روز يكبار) در كرت‌هاي اصلي و محلول‌پاشي برگي محرك‌هاي آلي (كيتوزان، اسيد ساليسيليك و فنيل آلانين) و الكلي (متانول، اتانول و استون) در كرت‌هاي فرعي قرار گرفتند. با توجه به نتايج به‌دست‌آمده، محرك‌هاي آلي و الكلي به‌طور معني‌داري بر صفات مورفوفيزيولوژيك و اسانس گونه‌هاي مرزه تأثير داشتند. بالاترين محتواي كلروفيل (1.37- 1.41 ميلي‌گرم در گرم وزن تر) و فنول (2.34-2.51 ميلي‌گرم در گرم وزن تر) در تيمارهاي كيتوزان (0.25 گرم در ليتر)، اتانول (10%) و فنيل آلانين (1 گرم در ليتر) تحت دور آبياري 3 و 6 روز به ‌دست آمد. بيشترين ميزان اسانس (1.61-1.59 درصد) در گياهان تحت تيمار با كيتوزان (0.25 ميلي‌گرم در ليتر) و فنيل آلانين (1 گرم در ليتر) با دوره آبياري 6 روز يكبار بوجود آمد. مشخص گرديد كه مونوترپن‌هاي حلقوي عامل اصلي تعيين كننده كيفيت شامل پي- سايمن (35.4-20.1 %)، گاما-ترپينن (17.74-6.71%)، كارواكرول (36.54- 22.14 %)، آلفا-ترپينن (2.56-0.65 %)، جرماكرن-دي (2.01-0.65 %) و تيمول (1.45-0.54 %) هستند. محلول پاشي كيتوزان (0.25 گرم در ليتر)، اتانول (10 %) و فتيل آلانين (1 گرم در ليتر) به‌ طور معني‌داري باعث افزايش مونوترپن‌هاي الكلي در اسانس گياهان مرزه شد. استفاده از كيتوزان با غلظت 0.25 گرم در ليتر مي تواند نقش مؤثري در بهبود صفات مورفوفيزيولوژيكي و اسانس مرزه بختياري تحت شرايط مشابه اقليمي داشته باشد.