رهيافتي برخوانش مؤلفه‌هاي منظر فرهنگي تاق‌بستان

يكي از معيارهاي مهم در ثبت ميراث‌جهاني، منظر فرهنگي است كه با رويكرد جامع و عمل‌گرايانه به حفاظت از عناصر طبيعي، فرهنگي ملموس و ناملموس محوطه‌هاي تاريخي مي‌پردازد. آثار صخره‌اي تاق‌بستان به‌عنوان يك اثر ملي در فهرست ميراث موقت جهاني ثبت گرديده كه متأسفانه در سال‌هاي اخير شاهد تغييرات فيزيكي در عناصر تاريخي و طبيعي آن هستيم. گسستگي ارتباط بين آثار و طبيعت موجب ازدست‌رفتن ماهيت اصلي محوطه گشته و تخريب بيشتر آن را درپي دارد. با توجه به اين‌كه منظر فرهنگي تعاملي بين انسان و طبيعت است، آثار تاريخي تاق‌بستان، آن را به‌عنوان نماديي مستعد براي ايجاد منظر فرهنگي درآورده است. اين پژوهش با شناخت طبيعي و تاريخي تاق‌بستان و براساس نظريه‌هاي ارائه‌شده در حوزۀ مناظر فرهنگي، سعي‌در نشان‌دادن و ضرورت نگاهي جامع در امر حفاظت و مرمت‌ اين اثر تاريخي را داشته و درپي اثبات فرضيه است كه تاق‌هاي تاق‌بستان تنها يك اثر تاريخي و باستان‌شناسي نبوده، بلكه يك منظر فرهنگي است. روش در اين پژوهش توصيفي-تحليلي، براساس داده‌هاي گردآوري‌شده از منابع اسنادي، كتابخانه‌اي و مشاهدات ميداني است؛ ازجمله پرسش‌هايي كه در اين پژوهش به آن‌ها پاسخ داده مي‌شود؛ 1- تعيين معيارهاي منظر فرهنگي چيست؟ 2- مؤلفه‌هاي تشكيل‌دهندۀ منظر فرهنگي تاق‌بستان چه هستند؟ نتيجۀ حاصل از بررسي نشان مي‌دهد، براساس نمادهاي جهاني، تاق‌بستان داراي معيارهاي يك منظر فرهنگي با مؤلفه‌هاي طبيعي و انساني به‌صورت ملموس و ناملموس بوده و داراي تمامي عوامل مؤثر عيني و ذهني در شكل‌گيري منظر فرهنگي است و برخلاف تصور رايج، نقش‌برجسته‌هاي ساساني، تنها عامل براي خلق اين منظر فرهنگي نيستند، بلكه مؤلفه‌هاي منظر فرهنگي تاق‌بستان، تركيبي از مؤلفه‌هاي طبيعي، فرهنگي است كه در طول تاريخ به‌هم گره‌خورده و تفكيك‌ناپذيرند.