مروري بر پراكندگي اشياء سفالي معروف به گوپال در فلات ايران

كرانه‌ها و پس‌كرانه‌هاي پهنۀ درياي پارس بخش بزرگي از جنوب ايران است كه درطول تاريخ موردتوجه بوده و استقرار‌هاي بسياري در اين بخش از ايران شكل گرفته است. موقعيت و شرايط جغرافيايي نقش مهم و تعيين‌كننده‌اي در شكل‌دادن تجارت، اقتصاد و اوضاع اجتماعي درياي پارس داشته است. اين درياي نيم‌بسته ازنظر وضع طبيعي و اقتصادي و موقعيت نظامي و سياسي داراي ارزش به‌سزايي است؛ همان‌طوركه حيات اقتصادي و اجتماعي بين‌النهرين به دو شاهرگ آبي آن، يعني دجله و فرات وابسته است و همان‌گونه كه رود نيل نقش اصلي و كليدي را در تاريخ مصر بازي مي‌كند، به‌همان نسبت درياي پارس را مي‌توان گلوگاه مهم و حياتي تاريخ و تمدن و اقتصاد ايران دانست. اين درياي كوچك و زرخيز در طول هزاران سال هم‌چون سفره‌اي پر نعمت آغوش خود را بر ايرانيان و ديگر ملل مجاور باز كرده تا ساكنان سواحل آن، از ذخاير متنوع و گوناگونش بهره‌مند شوند. پژوهش حاضر به معرفي اشياء سفالي كه به گوپال مشهورند و بيشتر در نيمۀ جنوبي ايران، به‌ويژه در كرانه‌ها و پس‌كرانه‌هاي درياي پارس به‌وفور يافت مي‌شوند، پرداخته است. علت نام‌گذاري اين اشياء سفالي دقيقاً مشخص نيست. نمونه‌هاي اوليۀ اشياء مذكور از بوشهر و خوزستان گزارش شده است. طي مطالعات حاضر در كرانه‌ها و پس‌كرانه‌هاي شمالي درياي پارس تعداد بسياري از اين اشياء مورد شناسايي قرار گرفته است. در اين پژوهش جهت گردآوري اطلاعات از دو روش كتابخانه‌اي و بازديد ميداني از برخي محوطه‌هاي حوزۀ موردمطالعه استفاده شده است. پرسش‌هاي اصلي پژوهش حاضر عبارتنداز: گوپال‌ها به چه بازۀ زماني قابل تاريخ‌گذاري هستند؟ كاربرد گوپال‌ چيست؟ پراكنش گوپال‌ها در چه مناطقي است؟ علاوه‌بر معرفي گوپال‌ها و بررسي ويژگي فني آن‌ها دربارۀ كاربرد و تاريخ‌گذاري نسبي اين اشياء بحث‌شده و نقشۀ پراكنش اين اشياء در فلات ايران ارائه شده است.