سير تحول آرايه‌هاي تزئيني سرسوره‌هاي قرآني قرون اول تا نهم هجري

با ورود اسلام به ايران، هنر كتاب آرائي حياتي دوباره گرفت و اعجاز كلام قرآن و تقدس آن منجر به توجه و تأثيرپذيري و در نتيجه كوشش براي زيبا ساختن نسخ قرآني شد. با تكيه بر اين گزاره اصلي كه آثار بر جاي مانده نشان مي دهند در قرآن هاي خطي، سرسوره و فاصله ميان آيات نخستين مكان هايي بودند كه قابليت تزئين يافتند؛ در پژوهش پيش رو به چرايي اين پرسش بنيادي پاسخ داده مي شود كه سير تكاملي سرسوره هاي قرآني در نسخ خطي در سده هاي اوليه اسلامي در ايران چه تغييرات بنياديني داشته اند و تحول آرايه ها و رنگبندي آن چگونه بوده‌است؟ به اين منظور و با هدف بررسي سيرتكاملي سرسوره هاي قرآني، به بررسي و تحليل نقوش و رنگمايه هاي موجود در آن ها در نسخ خطي قرآني در قرون اوليه اسلامي پرداخته شده‌است. اين پژوهش كاربردي به روش توصيفي، تحليلي و تجزيه و تحليل داده ها به شيوۀ استقرايي با تكيه بر منابع كتابخانه اي و اينترنتي انجام شده است. يافته هاي اين پژوهش نشان مي دهند كه در سده هاي نخستين اسلامي، تزئين ويژه اي در نسخه هاي قرآني ديده نمي شود ولي به تدريج تا سدۀ نهم هجري با افزودن آرايه هاي تزئيني كتيبه، نشان و نقوش اسليمي و ختائي و نيز تنوع در رنگ بندي و خطوط، تذهيب‌هاي تجملي جايگزين تذهيب‌هاي ساده به كار رفته در قرآن هاي سده‌هاي اوليه شده‌اند و همچنين بررسي‌ها نشان مي‌دهند كه نقوش و رنگ‌هاي به كار رفته در آرايه‌هاي قرآني ابزار هاي مناسبي براي شناسايي هنرهاي قرآني هستند.