كشمكش دشمني‌جويانۀ سنت و نوگرايي در افغانستان و برايندي خشونت‌آميز (1919 – 1929)

تحولاتي كه در غرب با عنوان نوگرايي در عرصه‌هاي مختلف رخ داد، پيامدهايي در ديگر نقاط جهان داشته است. افغانستان نيز ‌به اندازۀ خود از دامنۀ اين امواج در دوره‌هاي مختلف اثر پذيرفت. ريشه‌داربودن سنت‌ها در افغانستان و برون‌زابودن تحولات جديد، روياروي‌ ارزش‌هاي نوگرايانه با سنت‌هاي ديرپا و ريشه‌دار در بستر ناهموار فرهنگي جامعۀ افغانستان را در پي داشت. اين نوشتار به‌دنبال پاسخ اين پرسش است كه ديالكتيك سنت و نوگرايي در انديشۀ سياسي افغانستان در جريان سلطنت امان‌الله در سال‌هاي 1919 تا 1929 چه نتايجي داشته و چه جريان‌‌هايي پيرامون آن شكل گرفته است؟ در پاسخ اين فرضيه مطرح مي‌شود كه انديشۀ سياسي نوگرايي در افغانستان بدون ارتباط با سنت، خود را مطرح و اجرايي كرده است و كشمكش فكري در ميان طرفداران سنت و نوگرايي انجام نشده است. اصل در ميان جريان‌هاي تأثير‌گذار بر طرد و حذف بوده است نه گفت‌وگو و كشمكش فكري سازنده و مؤثر. روش پژوهش در اين نوشتار، روش كيفي‌تاريخي است. اطلاعات مورد نياز به‌صورت كتابخانه‌اي و مطالعۀ انديشۀ متفكران اين دوره گردآوري شده است و با استفاده از روش هرمنوتيك اسكينر يافته‌ها بررسي شده است. يافته‌هاي اين نوشتار نشان مي‌دهد كه در اين دورۀ كشمكش فكري مؤثر در ميان دو جريان‌ روشنفكري و سنت‌گرا صورت نگرفت. نوگرايان انديشۀ سياسي خود را بدون گفت‌وگو و كشمكش سازنده با سنت‌گرايان مطرح كردند. ‌نگاه غالب ميان اين جريان‌ها، نگاهي آشتي‌ناپذير و دشمني بود. در نتيجه الگوي بومي شكل نگرفت و جامعۀ افغانستان به‌صورت دوپاره باقي ماند، بخش سنتي و بخش نوگرا.