شناسايي مناطق فعال تكتونيكي ساحل شرقي خزر با استفاده از سنجش از دور راداري

مورفوتكتونيك، دانش كاربرد اصول ژئومورفيك در حل مسائل تكتونيكي است. رقابت مداوم بين فرآيندهاي تكتونيكي كه تمايل به ايجاد توپوگرافي دارند و فرآيندهاي سطحي كه تمايل به فرسايش و متلاشي كردن آنها دارند، اساس علم مورفوتكتونيك است. جلگه‌هاي ساحلي به دليل عملكرد همزمان فعاليت‌هاي تكتونيكي بر دو محيط خشكي_آبي، داراي لندفرم‌ها و چشم‌اندازهاي نوزمين‌ساختي قابل تمايزي هستند. مناطق ساحلي شمال ايران به دليل تراكم بالاي جمعيت و قابليت رشد و توسعه اقتصادي و كشاورزي، از اهميت بسياري برخوردار است. يكي از روش‌هاي شناسايي و اندازه‌گيري تغييرات زمين استفاده از دورسنجي راداري است. اصول اين تكنيك براي اولين بار توسط گراهام در سال 1974 بيان شد. در اين پژوهش نوار ساحل شرقي درياي خزر از گميشان تا جويبار از نظر فعاليت هاي تكتونيكي با استفاده از تكنيك‌هاي دورسنجي راداري در بازۀ زماني 2014 تا 2021 مورد پايش قرار گرفت. اگرچه بازه زماني انتخابي در مقياس زماني زمين‌شناسي كوچك محسوب مي‌شود، اما شدت عملكرد فرايندهاي تكتونيك در منطقه امكان تمايز مناطق فعال ساحلي را مشخص مي‌كند. نتايج بدست آمده از تداخل‌سنجي راداري بيانگر آن است كه بخش شرقي ساحل خزر بيشتر تحت تأثير بالاآمدگي بوده و اين روند تا خليج گرگان ادامه دارد بطوري‌كه محدودۀ شهر گرگان نرخ بالا آمدگي 20 تا 40 ميلي‌متر در سال را تجربه كرده است. روند تغييرشكل به سمت ناحيه ساحلي معكوس شده و فرونشستي معادل 10 تا 52 ميلي‌متر در سال را داشته است. با نزديك شدن به كرانه خزر اين نرخ كمتر شده و به 10 ميلي‌متر در سال مي‌رسد. با توجه به اينكه در نوار ساحلي خزر آب‌هاي سطحي فراوان بوده و بهره برداري از آب زيرزميني در اين مناطق بسيار اندك است، از اين رو  با اطمينان بالايي مي‌توان عامل رخداد بالاآمدگي و فروافتادگي (گميشان) در اين مناطق را به سازوكار تكتونيك و فعاليت گسل‌هاي فعال منطقه نسبت داد.