مسئله وجود در فلسفه ابن جبيرول

ابن‌جبيرول (فيلسوف يهودي قرن 11 ميلادي) در كتاب «ينبوع‌الحياه» تقسيمات مختلفي را براي مفهوم «وجود» برمي‌شمرد كه برخي از اين تقسيمات در نگاه نخست با يكديگر ناسازگار به نظر مي‌رسند و اين پرسش‌ را برمي‌انگيزانند كه علت اين تقسيم‌بندي‌هاي متفاوت چيست و ابن‌جبيرول چه تعريفي از وجود دارد و چگونه مي‌توان تقسيمات مختلف وجود را در نظام فلسفي او با هم انطباق داد؟ ما با روش تحليلي – توصيفي مستقيماً به متن كتاب ينبوع الحياه رجوع كرديم تا به اين مسئله پاسخ دهيم. بر اساس يافته‌هاي اين پژوهش، ابن‌جبيرول وجود را معادل وحدت مي‌داند. با محور قرار دادن اين مفهوم، مي‌توان تقسيمات مختلف وجود را با هم سازگار كرد. در رأس سلسلۀ موجودات، خداوند در جايگاه وحدت خالق و پس از او ممكنات در جايگاه وحدت مخلوق قرار دارند. هر موجود ممكني از دو وجود -يعني ماده و صورت- تشكيل شده است. صورت عين وحدت است اما ماده (وجود مادي) حامل وحدت و كثرت به‌حساب مي‌آيد و خود نه وحدت است و نه كثرت، بنابراين، ماده نه وجود است و نه عدم و به همين نحو، هم وجود است و هم عدم.