اپرت‌هاي فارسي دوران مشروطه از منظر جهان‌محلي‌شدن (اپرت‌هاي رستاخيز شهرياران ايران، پريچهر و پريزاد، الهه)

در سال‌هاي پاياني قرن سيزدهم شمسي تحت‌تأثير تغييرات سياسي و اجتماعي پس از انقلاب مشروطه، گونه‌هاي جديدي از نمايش در ايران شكل گرفتند كه در ارتباط كامل با موسيقي قرار داشتند. در اين مسير ابتدا اُپرت‌هاي عصر مشروطه، تحت‌ تأثير اُپرت‌هاي قفقازي خلق شدند و سپس طي چند دهه فعاليت در زمينۀ ساخت اپرت در ايران با فراهم ‌آمدن شرايط تحصيلات آكادميك در حوزۀ آواز غربي در هنرستان موسيقي، شرايط براي توليد اولين اُپراها در ايران ايجاد شد. هدف از اين پژوهش پاسخ دادن به اين پرسش است كه اپرت‌هاي عصر مشروطه چه تأثيراتي از نمونه‌هاي غربيِ اپرا و اپرت پذيرفته‌اند و چگونه مسير بومي‌شدن پديدۀ جهاني اپرا در آنها رخ داده است؟ از اين‌رو به مطالعۀ سه اپرت رستاخيز شهرياران ايران، پريچهر و پريزاد و الهه، بر پايۀ نظريۀ جهان‌محلي ‌شدن و با تكيه بر روش توصيفي ـ تحليلي و استفاده از اسناد كتابخانه‌اي پرداخته شده است. از نتايج مقاله حاضر مي‌توان به اين موضوع اشاره كرد كه اپرت‌هاي پس از مشروطه به‌عنوان گونۀ جهان‌محلي‌شدۀ اپرتِ غربي در ايران‌ بوده‌اند. اين گونۀ جهان‌محلي‌شده كه «اپرت فارسي» نام گرفت، تحت ‌تأثير نفوذِ فرهنگي اپرت غربي، بخش مهمي از حيات موسيقايي ايران در سه دهۀ ابتدايي 1300 ه.ش را تشكيل داد.