تدوين الگوي توسعه كشاورزي دانش‌بنيان با محوريت امنيت غذايي با استفاده از رويكرد تركيبي تئوري بنياني و دلفي فازي

با افزايش روزافزون تقاضا براي زمين، آب و در نهايت غذا، آينده كشاورزي بدون دانش و نوآوري امكان‌پذير نبوده و رشد بهره‏ وري و تحقق امنيت غذايي درگرو انتقال از كشاورزي سنتي به كشاورزي دانش‌بنيان است اما تحقيقات كمي به مطالعه و شناسايي چارچوب و مؤلفه‌هاي كشاورزي دانش‌بنيان پرداختند. در همين راستا، پژوهش حاضر با هدف شناسايي مؤلفه‌ها و تدوين الگوي توسعه كشاورزي دانش‌بنيان انجام شد. براي تحقق اين هدف، از پارادايم تركيبي كيفي و كمي و بهره‌گيري از دو رويكرد تئوري بنياني و دلفي فازي استفاده شد. جامعه آماري تحقيق، 15 متخصص متشكل از كارشناسان جهاد كشاورزي، اعضاي هيئت‌علمي، كارشناسان مراكز تحقيقات و خبرگان بودند كه به شناسايي و استخراج مؤلفه‌هاي كشاورزي دانش‌بنيان و تأييد آن‌ها در دو فاز تئوري بنياني و دلفي فازي كمك نمودند. نتايج تحقيق نشان داد كه يك الگوي كشاورزي دانش‌بنيان با محوريت امنيت غذايي بر مبناي چهار ستون؛ نظام نهادي و مشوق ‏هاي اقتصادي، نيروي انساني متخصص و آموزش ديده، نظام نوآوري كارا و زيرساخت‏هاي اطلاعاتي كافي و مدرن استوار است. اين چهار مؤلفه اصلي از 11 زيرمؤلفه و 69 گويه تشكيل شده است كه پس از دو مرحله نظرخواهي از خبرگان طي فرآيند دلفي فازي و محاسبه اختلاف ميانگين، مورد تأييد قرار گرفتند. همچنين مؤلفه نظام نهادي و مشوق ‏هاي اقتصادي با ميانگين فازي‏زدايي (0/5841) به عنوان مهم‌ترين مؤلفه الگوي پيشنهادي انتخاب شد. بكارگيري اين الگو در عمل و تأكيد بر مؤلفه‌هاي آن در حوزه كشاورزي براي دست‌يابي به امنيت غذايي و بهبود بهره‌وري پيشنهاد مي‌گردد.