نقد آراء ابن‌عربي دربارۀ مفهوم تجلي بر مبناي قرآن و روايات شيعه

«تجلي» اصطلاح و مفهومي پر كاربرد در سنت اسلامي است كه تفسير آن تأثيري بسزا در مباني اخلاقي، معرفتي و باورهاي ديني دارد. سابقۀ كاربرد اصطلاح به قرآن كريم و برخي احاديث بازميگردد و سپس، انديشمندان مسلمان، تفسيرهايي متعدد از آن ارائه كرده‌اند. اين اصطلاح پيش از ابن‌عربي، بيش از هر چيز، مفهومي سلوكي بود كه چگونگي تقرب وجودي‌ـ‌معرفتي سالك به حضرت حق، از طريق كنار رفتن حجابها و آشكار شدن افعال و صفات و ذات حق‌تعالي، را توضيح ميداد، اما ديدگاههاي ابن‌عربي درباب تجلي، با ديگران متفاوت بوده و تعابير او در اينباره خاص خود اوست. پژوهش حاضر، با استفاده از روش توصيفي‌ـ‌تحليلي، به بررسي مفهوم تجلي در آراء ابن‌عربي و مقايسۀ آن با آيات و روايات اسلامي ميپردازد تا اشتراكات و افتراقات اين‌دو ديدگاه روشن گردد. يافته‌هاي پژوهش نشان ميدهد كه آراء ابن‌عربي در مباحثي مهم ‌همچون تعريف تجلي، مثليت، ذات يا عدم محض، قضاوت مطلق دربارۀ ذات خداوند، حدود محدود، تصورات انسان از خداوند، تجلي خداوند در روز قيامت و تجلي انكار، تفاوتها و تعارضهايي برجسته با آيات و روايات اسلامي در مورد مفهوم «تجلي»، دارد.