مطالعۀ تطبيقي شاخص‌هاي رشد جمعيتي شهرها در ايران و حوزه‌هاي مشتركِ جغرافيايي با آن

در اين مطالعۀ تطبيقي سعي شده است تا جمعيت و تعدادي از شاخص‌هاي مرتبط با آن در سطح جهان و قاره‌اي با شاخص‌هاي جمعيتي و موقعيت كشور ايران مقايسه شوند. اين مطالعۀ توصيفي‌ - تحليلي با استفاده از طيفي وسيع از منابع مانند كتاب، مقاله، گزارش پژوهشي و اسناد مربوط انجام شده است. با توجه به هدف پژوهش، چشم‌انداز جمعيتي كشور با بررسي متغيرهايي از جمله نرخ مواليد - مرگ‏ومير، ساختار سني، باروري و مهاجرت، با استفاده از آزمون‌هاي تي و كاي دو، در كنار داده‌هاي آماري ساير كشورها ارزيابي شد. علاوه بر اين، نرخ رشد جمعيت در كشور و همچنين، اروپا، آسيا و آمريكا بررسي شد و سطح همخواني بين اين نرخ‌هاي رشد تجزيه‏وتحليل ‌شد. با مقايسۀ ميزان شهرنشيني كشور در شصت سال گذشته، روند صعودي ثابتي در نرخ شهرنشيني كشور مشاهده مي‌شود كه از 31.4 درصد در سال ۱۳۳۵ به ۷۴ درصد در سال ۱۳۹۵ رسيده است. هرچند افزايش نسبت شهرنشيني از جملۀ شاخص‌هاي توسعه محسوب مي‌شود، در ايران افزايش جمعيت شهري عمدتاً در چند كلان‌شهر بزرگ و از جمله شهر تهران اتفاق افتاده است. انتظار مي‌رود در سال‌هاي آتي بر تراكم جمعيت كلان‌شهرها افزوده شود. رشد نامتوازن جمعيت و تراكم آن در تهران و چند كلان‌شهر ديگر يكي از مشكلات بزرگي است كه در آينده نيز ادامه خواهد داشت؛ بنابراين، پيشنهاد مي‌شود تمام برنامه‌ريزي‌هاي كلان كشور با هدف جلوگيري از رشد نامتوازن شهرها به ويژه شهر تهران ارائه شوند.