معماري چون واسطۀ استكمال معرفتي انسان جستجو در رابطۀ معماري و انسان با تكيه بر فلسفۀ سيدمحمدحسين طباطبايي

هدف و پيشينه: سابقه‌ هزاران‌ساله‌ معماري روشن مي‌كند كه ميان انسان و معماري روابط و مناسبت‌هايي برقرار است. امروزه متأثر از فهم غالب از معماري اين رابطه را به نحوي برقرار مي‌دانيم؛ اما ممكن است كه فهم امروزين ما چونان پرده‌اي زواياي پنهان و پيچيده‌ رابطه‌ انسان و معماري را از ديد ما دور كرده باشد. در اين تحقيق رابطه و مناسبت انسان و معماري را از دريچه‌اي نو و با تكيه بر فلسفه‌ سيدمحمدحسين طباطبايي بررسي كرده‌ايم. تا كنون در هيچ تحقيقي از اين منظر و متكي بر اين دستگاه نظري به معماري يا رابطه‌ انسان با معماري نپرداخته‌اند. تنها نمونه‌ شايان توجه رساله‌ دكتري نگارنده است با عنوان «تاريخ معماري در مقام معرفت» كه در آن به‌منظور روشن كردن رابطه‌ معماري با تاريخ و فهم چيستي تاريخ معماري از دستگاه نظري سيدمحمدحسين طباطبايي استفاده شده است.مواد و روش‌ها: اين تحقيق در شمار تحقيق‌هاي غيركمّي است و روش و راهبرد اصلي آن به تأسي از شيوه‌ سيدمحمدحسين طباطبايي و به فراخور نوع تحقيق‌هاي فلسفي استدلال عقلي است، اگرچه در بيان مقدمات نظري تحقيق و استخراج مفاهيم اصلي آن از منابع فلسفي يادشده و شرح آن مفاهيم از روش تحليل مضموني نيز بهره گرفته‌ايم. در اين تحقيق ابتدا مراد از مفردات موضوع، يعني مراد از انسان و معماري در جايگاه عملي انساني، را روشن و سپس بخشي از دستگاه نظري طباطبايي را معرفي كرده‌ايم كه متضمن جهان‌نگري فلسفي او و مبين رابطه‌ انسان با اعمال صناعي اوست. در ادامه كوشيده‌ايم مفهوم معماري را با نظر به شيوه‌ نگريستن طباطبايي به جهان شرح دهيم.نتيجه و جمع‌بندي: در اين تحقيق رابطه‌ انسان با معماري از منظر فلسفه‌ طباطبايي را شرح و نشان داده‌ايم كه اولاً معماري در شمار اعمال صناعي انسان و يكي از حركات ممكن در جهان است، و ثانياً هرگاه انسان به معماري مي‌پردازد، در عين تصرف در ماده‌ جهان، در نفس خودش نيز تصرف مي‌كند و مقارن آنكه چيزي را در عالم ماده برپا مي‌كند، نفس خودش را هم مي‌سازد و معرفت مي‌اندوزد و از اين راه استكمال معرفتي مي‌يابد.