بررسي تطبيقي جايگاه حياط در مدارس كهن و معاصر اصفهان در دورۀ قاجار از منظر ‌پايداري ـ اجتماعي

مدارس به‌منزلۀ مركز اجتماع نقشي مهم و اساسي در شكل‌گيري شخصيت افراد جامعه و رفتارهاي اجتماعي ايفا مي‌كنند. يكي از تغييرات تاريخي كه باعث شكل‌گيري مدارس نوين شد، در دورۀ قاجار اتفاق افتاد كه دلايل متفاوتي داشت؛ بنابراين در دورۀ قاجار، مدرسه يك دورۀ گذار بوده كه در دو مرحلۀ كهن و معاصر اتفاق افتاده است. رفتار اجتماعي انسان در محيط‌هايي شكل مي‌گيرد كه يكي از اساسي‌ترين آن‌ها مدرسه است. يكي از مهم‌ترين فضاهاي مدارس، كه در ارتباط اجتماعي مؤثر است، حياط مدرسه است. هدف از انجام اين پژوهش، بررسي جايگاه حياط در تعدادي از مدارس كهن و معاصر اصفهان در دورۀ قاجار از نظر پايداري اجتماعي و بررسي عواملي است كه در به‌وجود‌آمدن اين پايداري اجتماعي تأثيرگذار بوده‌اند. مطالعۀ حاضر به روش توصيفي ـ‌ تحليلي و موردپژوهي و مطالعات كتابخانه‌اي و ميداني انجام شده است. در اين پژوهش، شش مدرسه براي بررسي برگزيده شده‌اند: سه نمونه مربوط به دورۀ كهن و سه نمونه مربوط به دورۀ معاصر. جايگاه حياط در اين شش مدرسه از منظر پايداري اجتماعي بررسي و تمامي اطلاعات در قالب جدولي تطبيقي گردآوري شده است. با توجه به بررسي‌هاي انجام‌شده در اين پژوهش، مشخص شد كه حياط مي‌تواند با داشتن ويژگي‌هايي مانند انعطاف‌پذيري، فضاهاي سبز و آب، ايجاد فضاي مكث و حركت، افزايش كيفيت فضاها، رعايت مقياس‌هاي انساني و غيره از نظر اجتماعي فضايي پايدار در مدارس باشد و از مدارس قديم به جديد، هرچه ساختمان‌ها جديد‌تر باشند، فضاهاي مختص به پايداري اجتماعي كمتر مي‌شوند.