تأثير آللوپاتي عصاره آبي و اتانولي اندام‌هاي هوايي اكاليپتوس (Eucalyptus camaldulensis Dehnh.) در مقايسه با علف‌كش 4،2- دي‌كلروفنوكسي‌استيك‌اسيد بر مراحل رشدي علف هرز تاج‌خروس (Amaranthus retroflexus L.)

سابقه و هدف: تاج‌خروس (Amaranthus retroflexus L.) يكي از مهمترين علف‌هاي هرز جهان و از نظر ميزان خسارت وارده بر گياهان زراعي سومين علف هرز غالب دولپه‌اي در سطح جهان است. كاهش مصرف علف‌كش‌هاي شيميايي از طريق جايگزيني روش‌هاي غير شيميايي در مديريت پايدار كشاورزي توصيه مي‌شود و استفاده از تأثير دگرآسيبي گياهان يكي از اين روش‌هاست. از سويي، حساسيت گياهان در مراحل مختلف رشد به دگرآسيبي متفاوت مي‌باشد.مواد و روش‌ها: به منظور بررسي اثرهاي دگرآسيبي عصاره آبي و اتانولي اندام‌هاي هوايي اكاليپتوس (Eucalyptus camaldulensis Dehnh.) بر مراحل رشدي گياه هرز تاج‌خروس (Amaranthus retroflexus)، آزمايشي به صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در سه تكرار در گلخانه شركت باريج اسانس كاشان انجام شد. تيمارهاي آزمايش شامل عصاره آبي و اتانولي اكاليپتوس در سه غلظت 50، 75 و 100 درصد و سه تيمار شاهد شامل 4،2- دي‌كلروفنوكسي‌استيك‌اسيد (توفوردي) با غلظت 2 در هزار، آب مقطر و الكل 70% بود. تيمارها در سه مرحله پنج برگي، هفت برگي و ساقه‌دهي بر روي گياهان اعمال شدند. اندازه‌گيري صفات مورد مطالعه در هر سه مرحله رشد يك هفته بعد از اعمال تيمار انجام شد. براي اندازه‌گيري صفات، 10 بوته از گلدان به‌صورت تصادفي انتخاب شد. صفات مورد بررسي شامل طول و عرض برگ، وزن تر و خشك برگ‌هاي بوته، وزن تر و خشك ساقه، طول ساقه، طول ريشه، وزن تر و خشك ريشه، وزن تر و خشك كل بوته و نسبت اندام‌هاي هوايي به ريشه بود. براي اندازه‌گيري طول و عرض برگ، طول ريشه و ساقه از خط‌كش استفاده شد. تجزيه واريانس داده‌ها با استفاده از نرم‌افزارMstatc انجام گرديد. در صورت معني‌دار بودن اثر عامل آزمايشي، از آزمون LSD براي مقايسه ميانگين‌ها استفاده شد.نتايج: عرض برگ، وزن تر و خشك برگ، طول ساقه، وزن تر و خشك ساقه، طول ريشه، وزن تر و خشك ريشه، وزن تر و خشك كل بوته و نسبت اندام هوايي به ريشه به‌طور معني‌داري تحت تأثير مرحله كاربرد عصاره‌ها قرار گرفت. تأثير غلظت عصاره‌هاي مختلف آبي و اتانولي اكاليپتوس بر طول و عرض برگ، وزن تر و خشك برگ كل بوته، طول ساقه، وزن تر و خشك ساقه، طول ريشه، وزن تر و خشك ريشه، وزن تر و خشك كل بوته و نسبت اندام هوايي به ريشه معني‌دار بود. پاشش در مرحله ساقه‌دهي و 5 برگي به‌ترتيب داراي بيشترين و كمترين عرض برگ، طول ساقه و وزن خشك ريشه بودند. كاربرد آب مقطر در مرحله ساقه‌دهي بيشترين طول برگ (3.06 سانتي‌متر)، وزن تر و خشك برگ كل بوته (به‌ترتيب1.00 و 0.2764 گرم)، وزن تر و خشك ساقه (به‌ترتيب 1.35 و 0.393 گرم) و وزن تر و خشك كل بوته (به‌ترتيب 2.80 و 0.801 گرم) را توليد كرد. كاربرد غلظت 75 درصدي عصاره اتانولي اكاليپتوس در مرحله 5 برگي منجر به كمترين وزن تر و خشك برگ كل بوته (به‌ترتيب 0.188 و0.0521 گرم)، وزن تر و خشك ساقه (به‌ترتيب 0.303 و0.046 گرم) و وزن تر و خشك كل بوته (به‌ترتيب 0.633 و 0.1157 گرم) گرديد.نتيجه‌گيري: عصاره‌هاي آبي و اتانولي اكاليپتوس باعث كاهش معني‌دار شاخص‌هاي رشدي در علف هرز تاج‌خروس شد و تأثير بازدارندگي آن در بيشتر صفات با كاربرد علف‌كش توفوردي اختلاف معني‌داري نداشت. تأثير عصاره اتانولي اكاليپتوس بر كاهش رشد تاج‌خروس بيشتر از عصاره آبي آن بود. با توجه به اينكه تقريباً همه عصاره گياه يا به صورت الكلي يا آبي باعث كاهش معني‌دار در رشد تاج‌خروس شده است، شايد بتوان با تركيب كردن و كاربرد آنها به‌عنوان يك علف‌كش طبيعي يا به صورت خاكي يا برگي از فشار اين علف هرز بر گياهان زراعي كاست.