ارزيابي روايات اسرائيلي ابن‌عباس (م 68ق) و انگارۀ اثرپذيري وي از تعاليم يهود

عبدالله بن عباس (م 68ق) از مفسران برجستۀ قرآن ـ كه ميراث حديثي و تفسيري او سهم بزرگي در تكوين علوم مختلف اسلامي ازجمله تفسير داشته ـ مورد توثيق رجال‌شناسان فريقين قرار گرفته است؛ اما برخي از عالمان مسلمان و خاورشناسان با استناد رجوع ابن‌عباس به علماي يهود براي درك برخي مفاهيم و حتي واژگان قرآني، او را متهم به نشر اسرائيليات كرده و در وثاقت او ايجاد ترديد نموده‌اند. درمقالۀ پيش رو، با به‌كارگيري روش تحليل اسنادي و محتوايي در استناد به منابع و تحليل و نقد، صحت يا سقم اين ادعا بررسي شده و اين نتيجه به دست آمده كه نه‌تنها دلايل و مستندات آنان ناتمام بوده است، بلكه با مطالعۀ سيرۀ عملي ابن‌عباس روشن مي‌گردد كه او خود از سردمداران مبارزه با اسرائيليات‌پراكنان بوده و مردم را از رجوع به آنان بازداشته و با اقامۀ براهين و ادله، دروغ‌گويي افرادي چون كعب‌الاحبار را برملا كرده است و حتي اگر بتوان پذيرفت كه ابن‌عباس به علماي يهود رجوع داشته، در مسائل كم‌اهميتي چون عدد اصحاب كهف و ... بوده كه در وثاقت و اهميت جايگاه ابن‌عباس خللي ايجاد نكرده است.