تحليل عوامل سازماني مؤثر بر پذيرش فناوري‌هاي صنعت 4.0 در شركت‌هاي كوچك و متوسط

مقدمه و اهداف: صنعت ۴.0 تغيير و تحول عمده ‌اي را در صنعت و كسب‌وكارها به همراه داشته است. در اين تغيير، اتصال دستگاه‌ها، فرآيندها و سيستم‌ها به هم و به اينترنت از طريق شبكه‌هاي هوشمند و استفاده از فناوري‌هاي مبتني بر داده و هوش مصنوعي توانسته است رويكردي گسترده در كسب‌وكارها به ‌وجود آورد. اين تحول از اهميت زيادي برخوردار است و در حوزه‌هاي مختلفي از جمله توليد، خدمات، زنجيره تأمين و بازاريابي تأثيرات زيادي دارد. با توجه به افزايش پايداري و رقابت ‌پذيري آينده بخش توليدي، فناوري ‌هاي نوين انقلاب صنعتي چهارم (صنعت ۴.0) در سال‌هاي اخير موردتوجه جامعه دانشگاهي و صنعتي قرار گرفته است. بااين‌حال، توليدكنندگان براي پياده ‌سازي صنعت ۴.0 با عوامل زيادي روبه ‌رو هستند كه شناسايي و تحليل آن‌ها ضروري است. هدف پژوهش حاضر، شناسايي عوامل سازماني مؤثر بر پذيرش صنعت ۴.0 و ارائه يك مدل شناختي فازي است.روش‌ها: اين پژوهش از نظر هدف جزو پژوهش هاي كاربردي ـ توسعه اي و از نظر نوع پژوهش، تركيبي (آميخته اكتشافي) قلمداد مي ‌شود. تعداد نمونه آماري در بخش كمّي ۱۲ نفر بود و با روش هدفمند-قضاوتي خبرگاني كه داراي حداقل 5 سال سابقه فعاليت در شركت‌هاي كوچك و متوسط توليدي در بخش سازماني (اداري) بودند، انتخاب شده و از آن ها نظرخواهي شد. در مرحله نخست، براي شناسايي عوامل تعيين‌كننده سازماني بر صنعت ۴.0 از روش فراتركيب استفاده شد و سپس با استفاده از روش نقشه شناختي فازي و به‌كارگيري نرم‌افزار هاي Fcmappear و Mental Modeler روابط اين عوامل تعيين شد. يافته‌ها: يافته ‌هاي حاصل از روش فراتركيب نشان دهنده 36 كُد اوليه و 11 عامل تعيين‌كننده بر پذيرش فناوري هاي صنعت 4.0 در شركت ‌هاي كوچك و متوسط توليدي فعال در شهرك صنعتي يزد است كه شامل ظرفيت جذب، دارايي‌هاي تجاري، صلاحيت فني ديجيتالي ‌شدن، دانش و تخصص ديجيتالي ‌سازي، مشاركت در فرآيند اجرا، شايستگي مديريت استراتژيك صنعت 4.0، فرهنگ سازماني، ساختار سازماني، در دسترس بودن منابع، سرمايه اجتماعي و ويژگي‌هاي مديريت عالي است كه از ميان اين عوامل، مشاركت در فرآيند اجرا، ظرفيت جذب و سرمايه اجتماعي بالاترين ظرفيت تأثيرپذيري، ويژگي‌هاي مديريت عالي و دانش و تخصص ديجيتالي ‌سازي، صلاحيت فني ديجيتال ‌سازي و شايستگي مديريت استراتژيك بيشترين ظرفيت تأثيرگذاري را داشتند و درنهايت عوامل صلاحيت فني ديجيتال‌سازي، دانش و تخصص ديجيتالي ‌سازي، ويژگي‌هاي مديريت عالي و مشاركت در فرايند اجرا بيشترين شاخص مركزي را به دست آوردند.نتيجه‌گيري: صنعت ۴.0 يك گزينه استراتژيك حياتي براي شركت‌هاي كوچك و متوسط توليدي است كه آن‌ها را قادر مي‌سازد تا با مسابقه ديجيتالي ‌شدن همگام شوند. شركت‌هاي كوچك و متوسط توليدي به‌طور قابل‌توجهي از سازمان‌هاي بزرگ در بهره‌مندي از فناوري‌هاي صنعت ۴.0 عقب هستند. اين شركت ‌ها هنوز با تصميمات اوليه پذيرش در مورد تحول ديجيتال تحت صنعت ۴.0 درگير هستند كه موضوع نگران‌كننده‌اي براي اين شركت ‌ها است. نتايج، عوامل مختلف تعيين‌كننده سازماني را شناسايي كردند كه ممكن است اين شرايط را توضيح دهند و براي شركت هاي كوچك و متوسط توليدي بسيار كارآمد باشد. اين مطالعه يك نقشه راه ديجيتالي ‌سازي سازماني ايجاد كرده است كه شرايط لازم براي تسهيل ديجيتالي شدن شركت‌هاي كوچك و متوسط توليدي را تحت صنعت ۴.0 توصيف مي‌كند.