كنترل موجودي محصولات فسادپذير در يك سيستم VMI با قابليت جايگزيني محصولات ناموجود: رويكرد برنامه‌ريزي پويا تصادفي

مقدمه و اهداف: درنظرگرفتن خاصيت فسادپذيري و همچنين قابليت جايگزيني، يكي از مهم‌ترين چالش‌هاي طراحي و بهينه‌سازي تصميمات سيستم‌هاي مديريت موجودي توسط فروشنده (VMI) است. اين چالش زماني بيشتر موردتوجه قرار مي‌گيرد كه در تقاضا محصول عدم قطعيت وجود داشته باشد. بر اين اساس، هدف اصلي اين پژوهش، ارائه رويكرد برنامه‌ريزي پويا تصادفي براي كنترل بهينه تصميمات در اين سيستم‌هاي VMI با عدم‌قطعيت پويا تقاضا است كه توسط آن سطح سفارش‌دهي و موجودي محصولات فسادپذير در شبكه دوسطحي شامل فروشنده و خريداران بهينه مي‌شود.روش‌ها: پس از تعريف مسئله موردنظر اين پژوهش در توسعه سيستم‌هاي VMI، با توجه به عدم ‌قطعيت و خاصيت فسادپذيري، مسئله در يك چارچوب چنددوره‌اي مدل‌سازي شده و از رويكرد برنامه‌ريزي پويا تصادفي(SDP) براي فرمولاسيون آن استفاده مي ‌شود. در مدل پيشنهادي، تابع هدف، بيشينه ‌كردن سود انتظاري است كه در آن هزينه‌هاي مختلف ازجمله سفارش‌دهي و نگهداري به‌حساب مي‌آيد كه هزينه نگهداري وابسته به عمر باقي‌مانده محصول است؛ به اين معنا كه هرچه محصول به پايان عمر خود نزديك شود، هزينه نگهداري آن افزايش مي‌يابد. مدل SDP پيشنهادي اين پژوهش به شيوه بازگشتي اجرا مي‌شود و از نرم‌افزار متلب براي پياده‌سازي آن استفاده مي شود. هر مرحله از مدل SDP به‌صورت يك مدل بهينه‌سازي ساده‌تر خطي است كه با حل‌كننده CPLEX به‌صورت كارا حل مي‌شود. يافته‌ها: نتايج عددي نشان‌دهنده كارايي روش SDP براي حل اين مسئله است و با استفاده از آن مي‌توان با كنترل هزينه‌هاي مختلف در يك سيستم VMI و تصميمات بهينه در مراحل مختلف تحت هر وضعيت، سود در پايان دوره‌هاي زماني را بهبود داد. جايگزيني كالا در صورت مواجهه با كمبود موجب مي‌شود كه نخست در صورت كمبود در يك مركز و ناتوانايي تأمين‌كننده براي تأمين آن، مركز، موجودي مازاد خود را عرضه كند تا از كمبود جلوگيري شود. دوم، درصورتي‌كه موجودي انبار يك مركز توزيع به تاريخ انقضا نزديك ‌شود، از فساد آن جلوگيري مي‌شود. به‌طوركلي اين امكان موجب كاهش هزينه‌هاي كمبود و هزينه فسادپذيري مي‌شود. نتايج مرتبط با طول عمر محصول نشان مي‌دهد كه در صورت لحاظ كردن طول عمر باقي‌مانده محصول در سيستم كنترل موجودي مبتني بر سيستم VMI مي‌توان از اطلاعات بين لايه توزيع و تأمين براي كاهش قيمت، جابه جايي موجودي آن به يك مركز ديگر و حتي تغيير سياست كنترل موجودي استفاده كرد تا نه‌تنها از فسادپذيري محصول جلوگيري شود، بلكه از هزينه‌هاي كمبود و سفارش‌دهي مجدد نيز كاسته شود. براي مدل كردن اين ويژگي، ابتدا يك طول عمر كامل براي هر محصول تازه تأمين ‌شده و سپس يك مجموعه دوره تعريف مي‌شود. به ازاي هر دوره برنامه‌ريزي، درصورتي‌كه محصول به مشتري نهايي تحويل داده نشود (موجودي انبار باشد)، عمر باقي‌مانده آن يك دوره/ روز از عمر اوليه تعريف‌شده كسر مي‌شود و به‌مرور از حالت تازه خارج و در دسته محصولات كهنه قرار مي‌گيرد كه مشمول كاهش قيمت مي‌شود؛ همچنين درنتيجه مقايسه مدل پيشنهادي با لحاظ كردن قابليت جايگزيني، نسبت به حالتي كه كمبود در نظر گرفته نمي‌شود، ملاحظه مي‌شود كه بهبود 10.5 درصدي در سود ايجاد مي‌شود.نتيجه‌گيري: در مديريت سيستم‌هاي VMI مدرن، در نظر گرفتن پويايي در رفتار تقاضا و عدم قطعيت مرتبط با آن بسيار حائز اهميت است و مي‌تواند بر سود بنگاه‌ها بسيار تأثيرگذار باشد. رويكرد SDP با در نظر گرفتن سناريوهاي محتمل عدم قطعيت تقاضا، امكان ايجاد جايگزيني و نهايتاً توجه به طول عمر محصول، تصميمات بهينه در وضعيت‌هاي مختلف را فراهم مي‌آورد و نه‌تنها ريسك تصميم‌گيري را كاهش مي‌دهد كه موجب مي‌شود سود نهايي نسبت به مدل‌هاي مقدار اسمي و مدل‌هاي كلاسيك در مباني نظري بهبود قابل‌ملاحظه‌اي داشته باشد.