توزيع مكاني برخي فلزات سنگين در كاربري‌هاي كشاورزي و مرتع (مطالعه موردي: شهر صنعتي شازند اراك)

خاك محيط طبيعي براي رشد گياهان است و به دليل اهميت آن، بررسي توزيع عناصر سنگين جهت پايش آلودگي خاك و حفظ كيفيت محيط زيست ضروري است. اين مطالعه باهدف بررسي توزيع مكاني برخي فلزات سنگين در خاك هاي سطحي بخشي از شهرستان شازند صورت گرفت. ۷۶ نمونه خاك هاي سطحي از عمق ۳۰-0 سانتي متري از منطقه مطالعاتي به صورت تصادفي جمع آوري شد. پس از آماده سازي نمونه ها برخي خصوصيات فيزيكي و شيميائي خاك ها و مقدار كل عناصر سرب، كادميم، نيكل، روي و مس در آنها تعيين شد. ميانگين غلظت سرب، روي، مس، كادميم و نيكل به ترتيب برابر 31.20، 54.12، 23.11، 2.05 و 59.36 ميلي گرم بر كيلوگرم محاسبه شد. همبستگي مثبت و معني داري بين عناصر نيكل با مس (r= 0.41, p 0.01) و روي (r= 0.5, p 0.01) مشخص شد. هم چنين همبستگي مثبت و معني داري بين مقدار مس با روي (r= 0.4, p 0.01) مشاهده شد. تغييرنماي همه جهته عناصر مورد مطالعه ترسيم گرديد و سپس الگوي مناسب برآن برازش داده شد. نتايج تجزيه هاي زمين آماري نشان داد كه مدل كروي بهترين مدل برازش داده شده براي غلظت عناصر مورد مطالعه است. در نهايت به وسيله روش كريجينگ معمولي نقشه پراكنش مكاني عناصر مورد مطالعه ترسيم گرديد. همبستگي مكاني قوي (نسبت اثر قطعه اي به حد آستانه كمتر از 0.25) براي عنصر سرب بدست آمد. براساس حد استاندارد، سرب و كادميم بيشترين آلودگي را به ترتيب در كاربري مرتع و كشاورزي در منطقه نشان دادند. توصيه مي شود جهت افزايش كيفيت خاك و كاهش دادن تخريب آن از آلاينده ها، عمليات حفاطتي مناسب بكار برده شود.