خيابان دبيراعظم كرمانشاه و تاريخي از زندگي روزمره

هر مكان جغرافيايي‌اي كه انسان در آنجا حضور اجتماعي مي‌يابد، به فضايي اجتماعي تبديل مي‌شود و در طي زمان، پيچيدگي‌هاي ساختاري مي‌يابد. در دنياي جديد، شهرها و مشخصاً خيابان، كانوني براي زايش درهم‌تنيدگي‌هاي روابط اجتماعي -البته با تكيه بر معنا و بار تاريخي آن- شده است. خيابان در دنياي معاصر به‌مثابۀ صحنه‌اي اجتماعي-تاريخي بوده است كه بسياري از نويسندگان و شاعران (از داستايفسكي تا بودلر) در آن تأمل كرده و از آن الهام گرفته‌اند. عالمان اجتماعي و مشخصاً برخي جامعه‌شناسان نيز خيابان را چونان صحنه‌اي از فشردگي تاريخ و جامعه دانسته‌اند كه تحليل به‌ويژه برخي خيابان‌هاي خاص، دستاوردهاي تجربي و نظري مهمي براي فهم زندگي اجتماعي فراهم آورده است. در اين مقاله، با الهام از دستاوردهاي لفور، روژك و بنيامين و با تكيه بر مفاهيم «توليد فضا»، «مناسبات فراغت» و «رفتار فراغت» فهمي جامعه‌شناسانه از قديمي‌ترين و مهم‌ترين كانون پرسه‌زني و شايد فشرده‌ترين تجلي تاريخ اجتماعي شهر كرمانشاه، يعني خيابان موسوم به دبيراعظم بيان مي‌شود. در اين مسير، با تكيه بر بنيان‌هايي كه از ادراك پوزيتيويستي واقعيت‌هاي اجتماعي فاصله مي‌گيرد، مقوله‌هاي «ساختار الزام‌آور»، «بازتوليد ساختار» و «رويه‌هاي تفسيري» در تعامل با يكديگر درنظر گرفته شده‌اند و با تكيه بر روش تحليل روايت، دبيراعظم در وجوه بازنمايي فضايي، پرسه‌زنان، تاريخ‌ها و زندگي روزمره شكل گرفته در آن -ضمن تحليلي از سنخ‌هاي اجتماعي شكل‌دهنده به اين فضا- به تصوير آورده شود. يافته‌ها نشان داد در زير پوست كليت نمايان خيابان دبيراعظم، سه فضاي تاريخي، مدرن و ايدئولوژيك برساختۀ كنشگران، در تباين با يكديگر حضور دارند. اين كليت در بطن خود سرشار از تاريخ و ايدئولوژي است كه درمجموع بازنمودهاي تاريخي و مدرن دبيراعظم، فضاي ايدئولوژيك آن را تهديد مي‌كنند و در اين كشاكش، بازنمودهاي مدرن حتي بازنمودهاي تاريخي را نيز كمرنگ مي‌كنند.