تعيين مناطق مستعد وقوع خطر زمين‌لغزش در مسيرارتباطي نير- سراب

زمين‌لغزش‌ها ازجمله متداول‌ترين مخاطرات طبيعي تغيير شكل‌دهندۀ سطح زمين هستند كه هر ساله خسارات فراواني به انسان‌ها و محيط وارد مي‌كنند. مرور خسارات ناشي از زمين‌لغزش، لزوم بررسي عوامل تأثير‌گذار بر وقوع اين پديده و پيش‌بيني رخداد آن را به اثبات مي‌رساند. محور ارتباطي نير– سراب به‌دليل ويژگي‌‌هاي خاص زمين‌‌شناسي، اقليمي، ژئومورفولوژيكي و فعاليت‌‌هاي انساني، از ديرباز تحت‌تأثير رانش زمين بوده است؛ بنابراين با توجه به اهميت موضوع، هدف تحقيق حاضر ارزيابي خطر وقوع زمين‌لغزش در اين مسير ارتباطي، با توليد نقشه‌هاي پهنه‌بندي خطر و مقايسۀ دو مدل تصميم‌گيري چندمعيارۀ MARCOS  و CODAS است. بدين منظور ابتدا با بررسي منابع پژوهشي مرتبط با موضوع، برخي از مهم‌ترين عوامل مؤثر بر وقوع اين پديده شامل: ارتفاع، شيب، جهت شيب، ليتولوژي، كاربري اراضي، فاصله از گسل، فاصله از جاده، فاصله از رودخانه و بارش، به‌عنوان متغيرهاي مستقل تهيه شد. ارزش‌گذاري و استاندارد‌سازي لايه‌ها، با استفاده از تابع عضويت فازي و وزن‌دهي معيار‌ها، با بهره‌گيري از روش CRITIC انجام شد. در نهايت، مدل‌سازي با استفاده از روش‌هاي تصميم‌گيري چندمعيارۀ MARCOS  و CODAS صورت گرفت. نتايج مطالعه نشان داد كه به‌ترتيب عوامل شيب، كاربري اراضي و ليتولوژي با ضريب وزني 0.176، 0.152 و 0.124، بيشترين تأثير‌گذاري را در رخداد لغزش‌هاي منطقه دارند. با توجه به خروجيِ روش CODAS، به‌ترتيب 121.25 و 187.96 كيلومتر‌مربع از مساحت محدوده و مطابق با نتايجِ به‌كارگيري روشMARCOS ، 85.32 و 201.76 كيلومتر‌مربع از مساحت محدوده، در طبقۀ پرخطر و بسيار پرخطر قرار دارد. با توجه به اعتبار‌سنجي روش‌هاي تصميم‌گيري چندمعيارۀ استفاده‌شده، با بهره‌گيري از روش منحني ROC  بيانگرِ دقت خيلي‌خوب روش CODAS، با مساحت زير منحني 0.76 و دقت عالي روشMARCOS ، با مساحت زير منحني 0.87 است. به نظر مي‌رسد كه نتايج اين مطالعه، در انتخاب روش مناسب در راستاي پتانسيل‌سنجي خطر زمين‌لغزش در مناطق مشابه با محدودۀ محور ارتباطي نير-سراب، مي تواند بسيار مفيد باشد و مورد توجه پژوهشگران، مسئولان و سياست‌گذاران قرار گيرد.