پايش‌ خشكسالي‌ با استفاده از داده‌هاي سنجندۀ MODIS و مقايسه‌ با شاخص‌ هواشناسي‌ SPI در دوره‌هاي كوتاه‌مدت مطالعۀ‌ موردي: استان گلستان

خشكسالي يكي از پيچيده‌ترين بلاياي طبيعي است كه آسيب‌هاي اقتصادي، اجتماعي و زيست‌محيطي فراواني را به همراه دارد و غالباً به‌عنوان يك پديدۀ خزنده بيان مي‌‌شود. پايش خشكسالي با استفاده از تصاوير ماهواره‌اي مي‌تواند نمايانگر شدت خشكسالي در مناطق با كمبود داده بارش هواشناسي بوده و كاستي مكاني و زماني آن را جبران كند. در اين‌ پژوهش‌، خشكسالي‌ استان‌‌ گلستان با استفاده از شاخص‌هاي SPI، TCI،VCI وVHI  و به‌ كمك‌ تصاوير ماهواره‌اي سنجندۀ موديس مورد بررسي‌ قرار گرفته‌ است‌؛ ازاين‌رو، ابتدا نقشه‌هاي شاخص‌ خشكسالي‌ VHI، VCI و TCI استخراج شد. يافته‌ها در بررسي شاخص TCI نشان داد كه سال 2000 بيش از 80 درصد منطقۀ مورد مطالعه خشكسالي شديد را تجربه كرده است. همجنين در سال‌هاي 2010، 2017 و 2018 نيز بخش قابل‌توجهي از منطقۀ مورد مطالعه در موقعيت خشكسالي شديد قرار داشتند. با بررسي شاخص VCI مشخص شده است كه بيشترين گسترۀ خشكسالي بسيار شديد متعلق به سال‌هاي 2001، 2008 و 2011 بوده است. نقشه‌ها همچنين نشان مي‌هد كه خشكسالي بسيار شديد هواشناسي در سال 2008 نمود پيدا كرده است. در بررسي‌ شاخص‌ VHI طي‌ دورۀ زماني 21 ساله‌ در منطقۀ‌ مورد مطالعه‌ نشان داد كه‌ سال‌هاي 2000، 2001، 2002، 2008، 2010، 2011، 2014، 2015، 2017، 2018 و 2021 وضعيت‌ بحراني‌ خشكسالي‌ را تجربه‌ كرده‌اند. همچنين‌، در سال‌هاي 2000، 2008 و 2018 بالاي 60 درصد از مساحت منطقه در وضعيت خشكسالي خيلي‌ شديد واقع‌ شده است‌. بررسي مقادير ضريب همبستگي نمايه‌ها VCI،VHI  و TCI با شاخص هواشناسيSPI ، نشان داد كه شاخص SPI، بيشترين ضريب همبستگي را با شاخص TCI و كمترين ضريب همبستگي را با شاخص VHI دارد. به‌طوركلي‌ بخش‌ اعظم‌ منطقۀ مورد مطالعه‌ در گسترۀ كلاس‌هاي خشكسالي‌ خيلي‌شديد و شديد قرار گرفته‌ است‌ كه‌ نيازمند توجه‌ به‌ مديريت‌ بهينۀ‌ منابع‌ آبي‌ در اين ‌‌نواحي‌ است.