جستاري در رويكردهاي اجتماعي سيدبن‌طاووس در كتاب تتمات مصباح

مقاله حاضر به بررسي رويكردهاي سيدبن‌طاووس به‌عنوان شخصيتي اثرگذار در گسترش و تعميق فرهنگ دعا در مكتب تشيع در تأليف اثر مهم دعايي خود «تتمات مصباح المتهجد» مي‌پردازد. رويكردهايي كه علاوه بر شخصيت علمي، معنوي و عرفاني ابن‌طاووس، از جنبه‌هاي ديگري چون زمان‌شناسي، بصيرت ديني، كنش‌گري اجتماعي- سياسي به‌جاي انزواي اجتماعي و كناره‌گيري از سياست و جامعه‌گزيني بجاي جامعه‌گريزي در شخصيت وي نشأت گرفته است. انتخاب اين موضوع به اين جهت است كه حيات ابن‌طاووس در يكي از مقاطع بسيار حساس تاريخ اسلام -يعني مقطع سقوط سلسله بني‌عباس توسط مغولان- قرار داشت و موضع‌گيري و كنش سياسي و اجتماعي او، نقش مهم و مؤثري در آن مقطع و زمان‌هاي بعد ايفا كرد و در آن شرايط، نقطه عطفي در حيات مكتب تشيع بود. اما، با اين حال در برخي از اظهارنظرها به اين عالم فرهيخته، نسبت‌هايي از قبيل انزواي اجتماعي، بي‌توجهي به رسالت الهي عالمان رباني در قبال جامعه و حتي گرايش به تصوف داده شده است كه بايد اين نسبت‌ها مورد بررسي قرار گيرد. از اين رو مسئله‌ي محوري اين پژوهش، بررسي رويكردهاي اجتماعي و سياسي او در تأليف اثر دعايي و هم‌چنين، نقد نسبت‌هايي است كه به وي داده شده است.