كليدواژه :
معراج نامه , مخزن الاسرار , مظهرالاسرار , نظامي , عبدي بيگ , بلاغي , زباني , محتوايي
چكيده فارسي :
در اين پژوهش معراج نامۀ پيامبر(ص) در مخزن‌الاسرار نظامي و مظهرالاسرار عبدي بيگ بررسي و مقايسه شده است. با توجه به تقليد و اقتباس عبدي‌بيگ از نظامي از طريق اين مقايسه به دقايق كلام دو شاعر و هنر توصيف گري و مضمون آفريني آن دو و نيز ظرايف و زيبايي‌هاي سخن آنها بهتر مي‌توان پي برد. بنابراين هر دو اثر از منظر ساختار مضموني و درون‌مايه، عناصر بلاغي و آفرينش‌هاي زباني مقايسه و تحليل شده‌اند. اين پژوهش نشان مي‌دهد كه از نظر مضمون و درون مايه، مظهرالاسرار تحت تأثير شيوۀ كلام نظامي در مخزن‌الاسرار است؛ از نظر بلاغي بسامد استعاره‌هاي نظامي بيشتر است و در مقابل بسامد تشبيهات عبدي‌بيگ نيز از نظامي بيشتر است، اين مطلب نشانگر استعاره‌گرابودن نظامي در مقايسه با عبدي‌بيگ است. از نظر آفرينش‌هاي زباني و تركيب‌سازي نظامي بسيار نوآورانه‌تر از عبدي‌بيگ عمل كرده و حدود 35 تركيب و عبارت نو آورده و اين امر در مظهرالاسرار فقط 13 مورد است. دليل اين تفاوت به سبك دو شاعر برمي گردد، نظامي اغلب از نظر آفرينش‌هاي زباني و تصويرگري از مقلدانش نوآورتر و مبدع‌تر است. پژوهش حاضر به شيوه توصيفي ـ تحليلي انجام شده و هدف، بررسي و مقايسۀ معراج‌نامۀ مظهرالاسرار با مخزن الاسرار در سطوح بلاغي، زباني و محتوايي و مشخص كردن ميزان تقليد و نوآوري عبدي بيگ است، همچنين تأثيرگذاري نظامي بر عبدي بيگ و جايگاه كلام و هنر اين شاعر مقلد بهتر مشخص مي شود.
