خوانشي نو از مخاطبان سعدي (با محوريت غزليات) در عصر تجدد با رويكرد واكنش خواننده

دگرگوني‌ها و بازتاب آن ها در ابعاد مختلف يك جامعه، مانند چرخ‌دنده‌هاي يك سيستم هم زمان به موازات هم پيش مي روند. از ديرباز تحولات سياسي و اجتماعي در سطح اجتماع كمابيش در فرهنگ و ادب آن جامعه بازتاب داشته است. عصر تجدد كه در ايران از دوران مشروطيت (عصر بيداري) آغاز شده بود، علاوه بر عرصۀ سياسي و حاكميت وقت، در ادبيات ايران آن روزگار هم نمود داشت. برخي شاعران كه خود را متعهد مي‌دانستند و نسبت به مشكلات، كاستي‌‌ها و مسائل روز بي‌اعتنا نبودند؛ خواهان نوآوري‌هاي نظام‌مند و تأثيرگذار در سير تجدد ادبي ايران بودند. اين شاعران افق‌هاي تازه‌اي را كه براي مخاطبان اين دوره گشوده شده بود، مي‌شناختند و به‌دليل ناهم‌خواني‌هاي موجود در ادبيات قديم با اين ديدگاه‌هاي نو، معتقد به تحول و تجدد ادبي بودند. در دوران تجدد، سعدي (آثار سعدي) را نمايندۀ تام و تمام ادبيات كهن فارسي مي‌دانستند؛ ازاين‌رو حجم زيادي از حمله‌ها و جبهه‌گيري‌ها را در مقابله با آثار و افكار او مشاهده مي‌كنيم. در اين جستار با استفاده از مؤلفۀ افق انتظار هانس رابرت ياوس كه يكي از مؤسسان مكتب نقد خواننده مدار است، به تحليل دليل اين واكنش‌ها نسبت به آثار و افكار سعدي پرداخته ايم. حاصل آنكه در هر دوره‌اي افق انتظارات مخاطبان با توجه به شرايط موجود در جامعه تغيير مي‌كند و مهم‌ترين دليل انزواي ادبي آثار سعدي (غزليات) در عصر تجدد، همين عدم انطباق افق انتظارات مخاطبان با آثار و افكار سعدي است.