جنسيت و هويت زنانه در ترانه‌هاي امروز ايران

هدف اين پژوهش، بررسي جنسيت و برساخت هويت زنانه در ترانه‌هاي عاشقانۀ امروز بود. از آنجا كه ترانه يكي از قالب‌هاي رسانه با بيان مضامين فرهنگي است و نسل نوجوان و جوان مصرف‌كنندۀ اصلي موسيقي روز و ترانه‌هاي عاشقانه هستند، اين تحقيق به مطالعۀ جنسيت و چارچوب نقشي زن در متن ترانه پرداخت. روش پژوهش كيفي و از دستۀ مطالعات تحليل محتوا بود تا مؤلفه‌هايي كه هويت و نقش جنسيتي زنانه را مي‌سازند شناسايي شوند. جامعۀ آماري پژوهش، متن گزيده‌اي از ترانه‌هاي عاشقانۀ ايران بود و از ميان آثار پرشمار خوانندگان مرد انتخاب شد. به‌عنوان جامعۀ آماري، بر آثار پرمخاطب‌تر در بازۀ سال‌هاي 1395 تا 1400 تمركز شد و درنهايت پنجاه ترانه نمونۀ آماري اين تحقيق را تشكيل دادند. در روند تحليل محتواي مضموني، كدگذاري حول مضاميني كه جنسيت زنانه را بازنمايي مي‌كند انجام گرفت و به‌جز نگارنده، دو كدگذار ديگر مشاركت كردند. براي بررسي پايايي بين كدگذاران از ضريب آلفاي كريپندورف استفاده شد و اين پايايي تصديق شد. تحليل محتوا از منظر برساخت جنسيت زنانه نشان داد موضوعيت زن در اين ترانه‌ها كه حاكي از عشق و دلبستگي مرد به زن است، با سه نقش جنسيتي براي زن برساخت مي‌شود: 1. زن منفعل و گاه تحت سلطه، 2. ابژۀ جنسي و عشوه‌گر، 3. بي‌تعهد و اتكاناپذير. نتايج گوياي آن بود كه در روايت جنسيت زنانه، كنش آگاهانه، قدرت و آزادي انتخاب براي زن متصور نيست و بازنمايي هويت زنانه، مصداق برساختي است كه با گفتماني هژمونيك و مردسالار همسويي دارد.