مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - مقايسهٔ اثربخشي درمان‌هاي شناختي-رفتاري و پذيرش و تعهد بر مشكلات روان‌شناختي و بهزيستي ذهني مادران داراي كودك مبتلا به اختلال طيف اوتيسم

چكيده فارسي :

زمينه و هدف: با وجود انجام مطالعات متعدد دربارۀ مشكلات روان‌شناختي و بهزيستي ذهني مادران داراي كودك مبتلا به اختلال طيف اوتيسم، انجام پژوهش در زمينهٔ مقايسهٔ اثربخشي درمان‌‌هاي شناختي-رفتاري و پذيرش و تعهد بر متغيرهاي مذكور در مادران يادشده، مغفول مانده است؛ ازاين‌رو، پژوهش حاضر با هدف مقايسهٔ اثربخشي درمان‌هاي شناختي-رفتاري و پذيرش و تعهد بر مشكلات روان‌شناختي و بهزيستي ذهني مادران داراي كودك مبتلا به اختلال طيف اوتيسم صورت گرفت.روش‌بررسي: پژوهش حاضر به‌شيوهٔ نيمه‌آزمايشي با طرح پيش‌آزمون و پس‌آزمون همراه با گروه گواه و دورۀ پيگيري انجام شد. جامعهٔ آماري را تمامي مادران داراي كودك مبتلا به اختلال طيف اوتيسم مراجعه‌كننده به انجمن اوتيسم استان گيلان در سال ۱۳۹۸ به تعداد ۱۵۶ نفر تشكيل دادند. از بين آن‌ها، ۵۱ نفر از افراد داوطلب واجد شرايط به‌صورت تصادفي در سه گروه هفده‌نفري (درمان شناختي-رفتاري، درمان مبتني‌بر پذيرش و تعهد، گواه) وارد مطالعه شدند. براي جمع‌آوري داده‌ها، مقياس اضطراب، افسردگي و استرس (لاويبوند و لاويبوند، ۱۹۹۵) و پرسش‌نامهٔ بهزيستي ذهني (كي‌يز و ماگيارمو، ۲۰۰۳) به‌كار رفت. داده‌ها با استفاده از آزمون تحليل واريانس با اندازه‌گيري مكرر و آزمون تعقيبي بونفروني در سطح معناداري ۰٫۰۵ در نرم‌افزار SSPS نسخهٔ ۲۴ تحليل شد. يافته‌ها: تفاوت معنادار بين درمان‌هاي شناختي-رفتاري و پذيرش و تعهد با گروه گواه براي مشكلات روان‌شناختي و بهزيستي ذهني مشاهده شد (۰٫۰۰۱ p)؛ اما بين اثربخشي درمان‌هاي مذكور تفاوت معناداري وجود نداشت (۰٫۰۵ p). ميانگين‌هاي پيش‌آزمون با پس‌آزمون و پيگيري، تأثير درمان‌هاي مذكور را بر متغيرهاي پژوهش نشان داد (۰٫۰۰۱ p). همچنين تفاوت آماري معناداري بين ميانگين‌هاي پس‌آزمون و پيگيري مشاهده نشد كه ماندگاري تأثير درمان‌هاي مذكور را در مرحلهٔ پيگيري نشان داد (۰٫۰۵ p). نتيجه‌گيري: باتوجه به يافته‌هاي پژوهش، استفاده از مداخلات مبتني‌بر درمان شناختي-رفتاري و درمان پذيرش و تعهد سبب كاهش مشكلات روان‌شناختي و افزايش بهزيستي ذهني در مادران داراي كودك مبتلا به اختلال طيف اوتيسم مي‌شود. همچنين بين اثربخشي درمان‌هاي مذكور بر مشكلات روان‌شناختي و بهزيستي ذهني تفاوت معناداري وجود ندارد.