تعيين اثربخشي آموزش مديريت رفتار به مادران بر مشكلات رفتاري درون‌نمود و برون‌نمود كودكان داراي اختلال طيف اوتيسم

زمينه و هدف: باتوجه به اينكه اختلال طيف اوتيسم موجب بروز مشكلات رفتاري مي‌شود، ضروري به‌نظر مي‌رسد كه آموزش‌ها و برنامه‌هاي مداخلاتي مرتبط با آن به‌منظور بهبود مشكلات اين افراد اجرا شود؛ ازاين‌رو پژوهش حاضر با هدف تعيين اثربخشي آموزش مديريت رفتار به مادران بر مشكلات رفتاري درون‌نمود و برون‌نمود كودكان داراي اختلال طيف اوتيسم انجام شد.روش‌بررسي: روش پژوهش، نيمه‌آزمايشي با طرح پيش‌آزمون و پس‌آزمون همراه با گروه گواه بود. جامعهٔ آماري پژوهش را تمامي مادران داراي كودك مبتلا به اختلال اوتيسم با سطح عملكرد بالا، مراجعه‌كننده به مركز جامع توان‌بخشي سلامت آوند شهر تهران در بهار و تابستان سال ۱۳۹۸ تشكيل دادند. سي نفر داوطلب واجد شرايط با روش نمونه‌گيري دردسترس وارد مطالعه شدند و به‌صورت تصادفي پانزده نفر در گروه آزمايش و پانزده نفر در گروه گواه قرار گرفتند. ابزارهاي پژوهش، چك‌ليست مشكلات رفتاري كودك (آخنباخ، ۱۹۹۱) و پرسش‌نامهٔ سنجش دامنهٔ اوتيسم (ايهلرز و همكاران، ۱۹۹۳) بود. مداخلهٔ آموزش مديريت رفتار به‌مدت دو ماه در هشت جلسه، به‌صورت يك جلسه در هفته و هر جلسه دو ساعت روي شركت‌كنندگان گروه آزمايش انجام شد و گروه گواه هيچ مداخله‌اي دريافت نكرد. تحليل داده‌ها با آزمون تحليل كوواريانس تك‌متغيري و آزمون تي مقايسهٔ ميانگين‌هاي دو گروه مستقل، در سطح معناداري ۰٫۰۵ به‌كمك نرم‌افزار SPSS نسخهٔ ۲۴ صورت گرفت. يافته‌ها: نتايج نشان داد، پس از حذف اثر پيش‌آزمون، در ميانگين نمرات پس‌آزمون رفتارهاي درون‌نمود شامل اضطراب/افسردگي (۰٫۰۰۱ p)، گوشه‌گيري/افسردگي (۰٫۰۰۱ p)، شكايات جسماني (۰٫۰۰۱ p) و رفتارهاي برون‌نمود شامل رفتارهاي قانون‌شكن (۰٫۰۰۱ p)، رفتارهاي پرخاشگرانه (۰٫۰۰۱ p) و ساير مشكلات رفتاري شامل مشكلات اجتماعي (۰٫۰۰۱ p)، مشكلات تفكر (۰٫۰۰۱ p) و مشكلات توجه (۰٫۰۰۱ p)، تفاوت معناداري بين گروه‌ آزمايش و گروه گواه وجود داشت.نتيجه‌گيري: براساس يافته‌هاي پژوهش نتيجه گرفته مي‌شود، آموزش مديريت رفتار به مادران داراي كودك مبتلا به اختلال اوتيسم با سطح عملكرد بالا قابليت كاربرد دارد و بر بهبود مشكلات رفتارهاي درون‌نمود و برون‌نمود اين كودكان مؤثر است.