مقايسه اثربخشي رفتاردرماني ديالكتيك و طرح‌واره درماني هيجاني بر تنظيم هيجاني در معلولين جسمي حركتي

زمينه و هدف: افراد داراي معلوليت جسمي‌حركتي در تنظيم هيجان با مشكل مواجه هستند. پژوهش حاضر با هدف مقايسهٔ اثربخشي رفتاردرماني ديالكتيك و طرح‌واره‌درماني هيجاني بر تنظيم هيجان در معلولان جسمي‌حركتي انجام شد. روش‌بررسي: روش پژوهش حاضر، نيمه‌آزمايشي با طرح پيش‌آزمون و پس‌آزمون و پيگيري سه‌ماهه همراه با گروه گواه بود. جامعهٔ آماري را تمامي معلولان جسمي‌حركتي ۲۰‌تا۵۰ساله تشكيل دادند كه در سال ۱۳۹۸ زير پوشش بهزيستي مشهد قرار گرفتند. چهل‌وپنج نفر داراي ملاك‌هاي ورود و خروج به‌طور داوطلبانه و به‌روش نمونه‌گيري دردسترس وارد مطالعه شدند و با رضايت شخصي به‌صورت تصادفي در دو گروه آزمايشي رفتاردرماني ديالكتيك و طرح‌واره‌درماني هيجاني و يك گروه گواه قرار گرفتند (هر گروه پانزده نفر). به‌منظور گردآوري داده‌ها، پرسش‌نامۀ تنظيم شناختي هيجاني (گارنفسكي و كرايج، ۲۰۰۱) به‌كار رفت. صرفاً براي گروه‌هاي‌ آزمايش، رفتاردرماني ديالكتيك در يازده جلسهٔ شصت‌دقيقه‌اي براساس پروتكل درماني مك‌كي و همكاران (۲۰۰۷) و طرح‌واره‌درماني هيجاني براساس پروتكل درماني ليهي (۲۰۱۵) در يازده جلسهٔ شصت‌دقيقه‌اي اجرا شد. تحليل داده‌ها با استفاده از روش تحليل واريانس با اندازه‌گيري مكرر و آزمون تعقيبي بونفروني در نرم‌افزار SSPS نسخهٔ ۲۵ در سطح معناداري ۰٫۰۵ انجام گرفت.يافته‌ها: نتايج نشان داد، ميانگين نمرات راهبردهاي سازش‌يافته در گروه رفتاردرماني ديالكتيك به‌طور معناداري كمتر از گروه‌ طرح‌واره‌درماني هيجاني بود (۰٫۰۰۱ p). ميانگين نمرات راهبردهاي سازش‌يافته در گروه طرح‌واره‌درماني هيجاني به‌طور معناداري بيشتر از گروه گواه بود (۰٫۰۰۱ p). ميانگين نمرات راهبردهاي سازش‌نايافته در گروه طرح‌واره‌درماني هيجاني به‌طور معناداري كمتر از گروه گواه بود (۰٫۰۳۹=p). همچنين در گروه‌هاي آزمايش، تفاوت معناداري در ميانگين نمرات تنظيم هيجان (راهبردهاي سازش‌يافته و راهبردهاي سازش‌نايافته) در مراحل پيش‌آزمون و پس‌آزمون (۰٫۰۰۱ p) و پيش‌آزمون و پيگيري (۰٫۰۰۱ p) وجود داشت. نتيجه‌گيري: براساس يافته‌هاي پژوهش نتيجه گرفته مي‌شود، اثربخشي طرح‌واره‌درماني هيجاني بر راهبردهاي سازش‌يافتۀ تنظيم هيجان بيشتر از رفتاردرماني ديالكتيك در معلولان جسمي‌حركتي است.