اثربخشي آموزش الگوي خودنظارتي بر بهبود فرسودگي و درگيري تحصيلي دانش‌آموزان داراي اضطراب تحصيلي

زمينه و هدف: اضطراب در محيط آموزشي ازجمله متغيرهايي است كه به توجه ويژه‌اي نياز دارد و به‌نظر مي‌رسد، آموزش دانش‌آموزان داراي اضطراب تحصيلي نقش مهم‌تري در كنترل آن دارد؛ ازاين‌رو پژوهش حاضر با هدف بررسي اثربخشي آموزش الگوي خودنظارتي بر بهبود فرسودگي و درگيري تحصيلي دانش‌آموزان داراي اضطراب تحصيلي صورت گرفت.روش‌بررسي: روش اين پژوهش نيمه‌آزمايشي با طرح پيش‌آزمون و پس‌آزمون با گروه گواه بود. جامعهٔ آماري پژوهش را تمامي دانش‌آموزان دختر مقطع اول متوسطه داراي اضطراب تحصيلي، در شهرستان تهران در سال تحصيلي ۹۹-۱۳۹۸ تشكيل دادند. پس از اخذ مجوزهاي لازم، اطلاعيه‌اي مبني‌بر شركت در پژوهش در مدرسهٔ شهداي (منطقهٔ هيجده) شهر تهران توزيع شد. سپس براي افراد داوطلب شركت در پژوهش، مقياس اضطراب امتحان (ساراسون، ۱۹۷۷) اجرا شد. از بين داوطلبان، افرادي كه نمرهٔ اضطراب آن‌ها بيشتر از حد متوسط بود، ۲۴ نفر به‌صورت دردسترس و هدف‌مند به‌عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند و به‌طور تصادفي در دو گروه گواه و آزمايش قرار گرفتند (هر گروه دوازده نفر). ابزارهاي ديگر پژوهش، پرسشنامهٔ تجديدنظرشدۀ فرسودگي تحصيلي مسلش (شائوفلي و همكاران، ۲۰۰۲) و پرسشنامهٔ درگيري تحصيلي (زرنگ، ۱۳۹۱) بود. براي گروه آزمايش بستهٔ آموزشي ده‌جلسه‌اي الگوي خودنظارتي ارائه شد؛ اما براي گروه گواه مداخله‌اي ارائه نشد. تحليل داده‌ها در دو مرحلهٔ پيش‌آزمون و پس‌آزمون با استفاده از روش تحليل كوواريانس چندمتغيره (مانكووا) در نرم‌افزار SPSS نسخهٔ ۲۵ در سطح معناداري ۰٫۰۵ صورت گرفت. يافته‌ها: نتايج نشان داد، بعد از حذف اثر نمرات پيش‌آزمون، در پس‌آزمون بين گروه‌هاي آزمايش و گواه در متغيرهاي خستگي تحصيلي، ناكارآمدي تحصيلي و درگيري تحصيلي تفاوت معناداري وجود داشت (۰٫۰۰۱ p)؛ اما در بي‌علاقگي تحصيلي تفاوت معنادار مشاهده نشد (۰٫۰۹۴=p).  نتيجه‌گيري: يافته‌هاي اين پژوهش بر كارايي الگوي خودنظارتي در بهبود افسردگي و درگيري تحصيلي دانش‌آموزان داراي اضطراب تحصيلي تأكيد دارد. درواقع كاربست اين الگوي آموزش موجب بهبود متغيرهاي خستگي تحصيلي، ناكارآمدي تحصيلي و درگيري تحصيلي مي‌شود.