تحليل محتواي ضوابط و استانداردهاي معماري فضاهاي آموزشي كودكان داراي نيازهاي ويژه براساس ميزان توجه به شاخص‌هاي كيفي معماري

زمينه و هدف: توجه به شاخص‌هاي كيفي معماري در تدوين ضوابط و استانداردهاي مربوط به افراد داراي نيازهاي ويژه به‌عنوان اولين مراجع طراحان براي دستيابي به فضاي باكيفيت، ضروري است. پژوهش حاضر با هدف تحليل محتواي ضوابط و استانداردهاي معماري فضاهاي آموزشي كودكان داراي نيازهاي ويژه براساس ميزان توجه به شاخص‌هاي كيفي معماري انجام شد.روش‌بررسي: روش مطالعه، توصيفي و به‌لحاظ هدف در زمرهٔ پژوهش‌هاي كاربردي بود كه با روش تحليل محتوا صورت گرفت. جامعهٔ آماري تحقيق، نشريهٔ ۷۳۴ سازمان برنامه و بودجه بود. حجم نمونه، كل متن فصل چهار (توصيه‌هاي طراحي فضاهاي آموزشي) انتخاب شد. واحد تحليل در متن، جمله و پاراگراف و واحد مشاهده، كلمات و اصطلاحات كليدي مرتبط با هر مقوله بود. به‌منظور گردآوري داده‌ها از سياههٔ وارسي محتوا استفاده شد كه روايي آن به تأييد متخصصان رسيد و پايايي آن به‌كمك فرمول اسكات و ضريب قابليت اعتماد بيش از ۶۵درصد به‌دست آمد. در تجزيه‌وتحليل داده‌ها، نرم‌افزار SPSS و آمار توصيفي و جداول به‌كار رفت. يافته‌ها: نتايج نشان داد، شاخص‌‌هاي كيفي معماري در دو مقولهٔ كلي شاخص‌هاي عيني شامل زيرمقولات كالبد، عملكرد و ساخت و شاخص‌هاي ذهني شامل زيرمقولات كيفيت محيطي و كيفيت معنايي، توصيف‌شدني است. از مجموع ۴۶۶ مطلب كدگذاري‌شده، بر معيارهاي عيني با ۹۵٫۱درصد به‌مراتب بيشتر از معيارهاي ذهني با ۴٫۹درصد تأكيد شد. توجه به معيار عملكرد به‌عنوان يكي از زيرمقوله‌هاي معيار عيني با ۵۱درصد بيش از ساير زيرمقولات بود و در حيطهٔ معيارهاي ذهني بر كيفيت محيطي ۱۰۰درصد بيش از كيفيت معنايي تأكيد شد. زيرمقولات كيفيت محيطي، آرامش و مسائل روان‌شناسي هر دو با ۳۹٫۱درصد بيش از ساير زيرمقولات كيفيت محيطي مدنظر قرار گرفت.نتيجه‌گيري: در تدوين ضوابط و استانداردهاي معماري براي كودكان داراي نيازهاي ويژه، به معيارهاي عيني توجه شده است و به معيارهاي ذهني به‌عنوان يكي از عوامل بسيار مهم‌ مؤثر بر كيفيت معماري، كم‌توجهي و غفلت روي داده است.